اهمیت سلامت روان دانش آموزان/ راهکارهای ارتقای سلامت روان در مدارس

صدیقه خادم، کارشناس سلامت روان وزارت بهداشت در گفت و گو با جام جم آنلاین بیان کرد: مدارس، هم در رشد روانی و هم در سلامت روانشناختی کودکان مؤثر هستند. شواهد به طور فزاینده ای رابطه نزدیکی را بین سلامت روان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان و همچنین عملکرد اجتماعی آنان نشان می دهند. علاوه بر موفقیت تحصیلی، کودکان و نوجوانانی که از سلامت روان و سلامت اجتماعی برخوردار هستند، احساس رضایت بیشتری را در ارتباط با خانواده و همسالانشان دارند.

وی ادامه داد: کودکانی که اختلالاتی در حوزه سلامت روان دارند، بیشتر در معرض اُفت تحصیلی، و ترک تحصیل قرار دارند که این موضوع آن ها را در معرض آسیب های دیگری مثل اشتغال به کار غیرقانونی، مصرف مواد، بزهکاری، خشونت و بیکاری در آینده قرار می دهد.

خادم متذکر شد: رشد اجتماعی و عاطفی مناسب کودکان، مستقیماً منجر به پیشرفت تحصیلی در آنها می شود و احساس کارآیی و رضایت را در معلمان نیز افزایش می دهد. دستیابی به چنین پیشرفتی در حوزه سلامت روان کودکان، با رسالت آموزشی مدارس نیز سازگار است.

راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان در مدارس

کارشناس سلامت روان وزارت بهداشت در خصوص راهکارهای ارتقای سلامت روان در مدارس به جام جم آنلاین گفت: مدارسی که به طور چشم گیری بر ارتقاء سلامت روان دانش آموزان متمرکز هستند، برنامه هایی دارند که بر یادگیری اجتماعی، هیجانی و تحصیلی دانش آموز از مهد کودک تا دبیرستان تمرکز می کند؛ این برنامه ها منجر به تغییر نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه شده، رفتار و عملکرد تحصیلی او را بهبود می بخشد. همچنین نقش حمایتی این مدارس می تواند در محافظت از کودک در برابر اثرات قربانی شدن کودکان، و آسیب پذیری آنها در برابر سوء مصرف مواد و ترک تحصیل، نقش مهمی را ایفا کند.

وی افزود: از جمله ارزش های اساسی در مدارس سلامت روان محور می توان به توجه و مراقبت برای همه، به رسمیت شناختن تفاوت ها، پرورش اعتماد به نفس، ایجاد و شکل دهی روابط بین فردی، تامین امنیت، تشویق به مشارکت جمعی، شکل گیری و تقویت استقلال، اشاره نمود .

توصیه هایی برای دستیابی به ارزش های اساسی در مدارس

خادم در راستای دستیابی به ارزش های اساسی در مدارس توصیه کرد: ارتباط برقرار کردن به شیوه ای که همه دانش آموزان را ارزشمند تلقی کند. ایجاد محیطی که بین دانش آموزان تبعیضی وجود نداشته باشد، و با آنان فارغ از ناتوانی ها و یا هر عامل دیگری به صورت عادلانه و منصفانه برخورد شود. وجود یک فرایند معین برای مواجهه با اعتراض ها، به طوری که مشخص باشد که دانش آموز وقتی در یک موردی نگرانی دارد باید به چه کسی مراجعه کند.

وی در ادامه افزود: حضور دانش آموزانی که نیازهای خاص آموزشی دارند در کلاس های اصلی، می تواند بر دیگر دانش آموزان به خصوص در حیطه رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان تاثیری مثبت داشته باشد. به دانش آموزان کمک کنید تا از پیشینه، میراث و فرهنگشان با افتخار یاد کنند و در فعالیت های مدرسه این امر را پرورش دهید.

به گفته کارشناس روان وزارت بهداشت، در صورت امکان به دانش آموزان مسئولیت و نقش های رهبری بدهید. از کودکان بخواهید مسئولیت هایی را در مدرسه به عهده بگیرند و یا در فعالیت هایی مثل مدیریت سفر های آموزشی، به آن ها نقش رهبری دهید.

خادم اظهار داشت: از تشویق بیشتر از سرزنش استفاده کنید. در طول روز، به ازای هر بار نظر منفی، حداقل 5 بار نظر مثبت بدهید. روحیه همکاری را بیشتر از رقابت در دانش آموزان تقویت کنید. موقعیت هایی که دانش آموزان کنار یکدیگر خوب کار می کنند و نسبت به موقعیت های فردی نتیجه قوی تری به دست می آورند را شناسایی کنید. دانش آموزانی که به دیگران کمک می کنند و هم تیمی های خوبی هستند را دریابید و نسبت به آنها واکنش مثبت نشان دهید. همچنین دانش آموزان بزرگتر می توانند دانش آموزان کوچکتر را راهنمایی کنند تا با دیگران بازی کنند، یاد بگیرند مطالعه کنند و غیره.

این کارشناس روان در رابطه با دانش آموزان مقاطع ابتدایی گفت: فعالیت هایی را پیش رویشان قرار دهید که به آنها اجازه دهد توانمندی هایشان را نشان دهند. به طور مثال، کودک می تواند ابتکارات و دستاوردهایی داشته باشد، مثلا کتابی که نامش باشد "من خاص هستم"، یا "کارهایی که من خوب بلدم"؛ برای اینکه بر نقاط قوّت و آنچه در مورد خودشان دوست دارند متمرکز شوند. سپس می توانند به نوبت این جملات را در گروه بخوانند.

وی ادامه داد: همچنین با استفاده از بازی کردن نقش به کمک عروسک های خیمه شب بازی، به آنها کمک کنید در مورد اینکه وقتی غمگین، کلافه، عصبانی و یا نگران هستند حرف بزنند و بدین وسیله اعتماد به نفس در آنها تقویت شود. از کودکان بخواهید که با استفاده از مهره های تزئینی، دستبندهایی درست کنند که هر مهره آن نماد چیزی باشد که آن ها در مورد خودشان دوست دارند . سپس درباره هر کدام از مهره ها در جمع صحبت کنند.

خادم داشتن احساس امنیت در دانش اموزان را رکن مهمی در سلامت روان آنان دانست و گفت: در مدارس باید با هرگونه رفتار تهدید آمیز سریعاً و به طور موثری برخورد کرد. گاهی اوقات خود سیستم ناخواسته این اجازه را به معلمان می دهد و مثلا آنها کودکان را می ترسانند و تهدید می کنند و یا در بازی های ورزشی ممکن است این رفتارها اتفاق بیفتد و تقلید شود. همچنین همه معلمان و اعضای کادر مدرسه باید افرادی باشند که دانش آموز بتواند با آنها راحت حرف بزند؛ معلمان و اعضای کادر مدرسه بایستی دقیقا بدانند که چگونه به صحبت های مختلف دانش آموزان، واکنش های مناسب نشان دهند.

بیتا نوروزی-جام جم آنلاین