وزیر امور خارجه در گفتگوی ویژه خبری:

کنوانسیون خزر افتخاری برای ایران است

نماینده پیشین ایران در امور خزر با اشاره به امضای کنوانسیون حقوقی:

تفاهم خزر صددرصدی نیست

در اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر که دیروز در قزاقستان برگزار شد در مورد تدوین قواعد همکاری زیست‌محیطی، کشتیرانی، شیلات، توسعه پایدار و امنیت بدون حضور نظامی خارجی توافقاتی صورت گرفت و مواردی از جمله تحدید حدود خزر و سهم کشورها از دریا و منابع، به انجام رایزنی‌های بیشتر موکول شد.
کد خبر: ۱۱۵۸۹۳۹
تفاهم خزر صددرصدی نیست

با اینحال به دلیل انجام نشدن اطلاعرسانی کافی از سوی وزارت خارجه، بحثهای زیادی مبنی بر توافق کشورها درباره تقسیم خزر مطرح شد که همین مساله وزارت خارجه کشورمان را مجبور به موضعگیری و بیان توضیحات بیشتر کرد.

در روزهای اخیر برخی نمایندگان هم از بیاطلاع گذاشتن مجلس نسبت به مفاد کنوانسیون انتقاد کردند.

در همین ارتباط ابراهیم رحیمپور، معاون سابق وزارت امورخارجه که در سالهای گذشته، به عنوان نماینده ویژه وزارت امورخارجه در موضوع خزر فعالیت داشت معتقد است برخی نمایندگان در برجام «بیتقوایی» کرده و اطلاعات محرمانه آقای ظریف را به بیرون انتقال دادند که در نتیجه چنین رفتاری از نمایندگان «سلب اعتماد» شد.

وی در عین حال از عدم اطلاع رسانی کافی در مورد کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر انتقاد کرد و عملکرد دیپلماسی عمومی را در همه بخشها ضعیف دانست. متن کامل گفتوگوی ابراهیم رحیمپور، معاون سابق آسیا و اقیانوسیه وزارت امورخارجه را در ادامه بخوانید.

در روزهای اخیر در آستانه برگزاری اجلاس قزاقستان، انتقادهایی نسبت به بیاطلاعی نمایندگان و سایر ارگانها نسبت به مفاد کنوانسیونی که دیروز امضا شد مطرح شد و یکی از نمایندگان مجلس انتقادی مبنی بر حضور نداشتن برخی از اعضای کمیسیون امنیت ملی در اجلاس خزر داشت. آیا وزارت خارجه تعامل کافی را با دستگاههای دیگر در این زمینه داشته است؟

برخی ارگانها از جمله شیلات و کشتیرانی در جریان مذاکرات مربوطه بودند، همچنین در مورد بخشهای امنیتی، نظامی و... ارگانهای مربوطه از مذاکرات مرتبط، اطلاع داشتند.

البته در دورههای قبلی چند نفر از نمایندگان مجلس هم در این اجلاس حضور داشتند اما در اجلاس دیروز این چنین نبود .در برجام هم همینگونه بود چرا که متاسفانه برخی نمایندگان در برجام بیتقوایی کرده و اطلاعات محرمانه آقای ظریف را به بیرون انتقال دادند. چنین رفتاری موجب سلب اعتماد از نمایندگان شد.

اطلاعرسانی کافی در خصوص این کنوانسیون انجام نشد و همین مساله باعث شد تا حجم زیادی از انتقاد است متوجه وزارت خارجه شود. آیا بهتر نبود اطلاعرسانی بهتری در این زمینه صورت میگرفت؟

کاملا درست است، افکار عمومی باید مطلع باشد. این حق طبیعی افکار عمومی است، اما متاسفانه دیپلماسی عمومی ما در همه بخشها ضعیف است. البته بنده در این چندروز صحبتهای بسیاری در مورد دریای خزر داشتم تا اطلاعات بیشتری در این زمینه وجود داشته باشد.

بحث تحدید حدود خزر در اجلاس دیروز مطرح نشد و قرار شد گفتوگوها در این زمینه ادامه یابد. دلیل اصلی اختلافات در این حوزه چیست؟

کشورهای بسیاری در دنیا در جوار یکدیگر بوده و در نتیجه درگیر اینگونه موضوعات هستند، بنابراین باید قانونمندی خاصی میان آنها وجود داشته باشد. در این میان مهمترین موضوع در مورد دریای خزر منابع زیرزمینی نفت و گاز است.

نکته دیگر این است که در تقسیم دریا میان کشورها، قانون دریاها وجود دارد اما ایران عضو آن نیست چرا که موادی از قانون دریاها مورد علاقه کشورمان نیست و اگر قرار باشد براساس آن تقسیم شود سهم ما کاهش مییابد. از همین نظر 21 سال است که در حال مذاکره و گفتوگو در مورد موضوعات بسیاری هستیم و چانهزنی و قهر و آشتیهای بسیاری داشتهایم.

در مورد کلمه به کلمه موضوعات اختلافی مانند برجام بحثهای بسیاری کردیم تا به این نقطه رسیدیم. در مورد تقسیم دریای خزر هنوز با بقیه کشورهای ساحلی بخصوص دو همسایه یعنی ترکمنستان و جمهوری آذربایجان به تفاهم نرسیدهایم بنابراین مذاکرات را تا رسیدن به نتیجه نهایی و تفاهم ادامه خواهیم داد.

در ضمن تفاهم کنونی پنج کشور به معنای رضایت صد درصدی نیست چرا که ما نیز از موضوعاتی اغماض کردیم تا به تفاهم برد-برد برسیم.

آیا نپرداختن به برخی موضوعات ازجمله تحدید حدود خزر در کنوانسیون دیروز به معنی قطع امید کشورها از توافق در این موارد است؟

نمیتوان چنین تعبیری داشت. زیرا در مورد قسمت شمال دریاچه بین روسیه و قزاقستان تفاهم انجام شده و در مورد جنوب خزر هنوز توافقی صورت نگرفته است. روسیه با آن عظمت به سهم 16 درصدی از دریا رسیده است چرا که ساحل قزاقستان طولانیتر از روسیه است، بین قزاقستان و ترکمنستان همچنین روسیه و جمهوری آذربایجان هم حدود مشخص شده است.

دلیل به نتیجه نرسیدن پنج کشور در موارد اختلافی در سالهای گذشته چه بوده است؟

همانطور که گفتم حقوقی به نام حقوق دریاها وجود دارد که کشورها عضو آن هستند. اما ایران عضو نیست چرا که این حقوق را بویژه در مورد دریای خزر قبول نداریم. اگر بخواهیم براساس آن ملاک بینالمللی رفتار کنیم ضرر خواهیم کرد و سرمان کلاه میرود.

در ضمن باید هر پنج کشور موافق تقسیم باشند و هر کشوری میتواند تصمیمات اتخاذ شده را وتو کند. بنابراین تلاش میکنیم براساس اصل انصاف با هم تفاهم و حدودمان را مشخص کنیم.

آیا ناسازگاری برخی کشورها دلیل این مساله است؟

هر کشوری به دنبال تامین منافع خود است، مصالح ملی هر کشوری مهم است بنابراین ضرورت دارد تا چانهزنیهای بیشتری داشته باشند تا بتوانند سهم بیشتری در اختیار بگیرند.

طبیعتا چنین عملی بد نیست. بنابراین عنوان ناسازگاری وجود ندارد و مصالح هر کشوری اقتضا میکند که از حقوقش دفاع کند.

در 21 سال گذشته اینگونه مذاکره کرده و از حق خود دفاع کردهایم و اگر نیاز به ادامه مذاکره باشد 21 سال دیگر هم ادامه خواهیم داد.

عمیقترین قسمتها در دریای خزر مربوط به ایران است و به همین دلیل هزینه استخراج نفت و گازمان گران تمام میشود. بنابراین عجلهای هم برای تعیین تکلیف نداریم. این ذخایر برای نسلهای بعدی میماند تا در فرصت لازم بتوانیم به حقوق خود دست یابیم.

اصولا در اینگونه موارد ساز و کار به چه شکلی است و چه دستگاههایی در داخل باید قبل از امضای این کنوانسیونها در جریان باشند و آن را تصویب کنند؟ درباره اینکه به نقل از شما گفته شده بود تصمیمگیری درباره تقسیم خزر به عهده رهبری است توضیح میدهید؟

از همه نهادهایی که به این موضوع ارتباط دارند دعوت شده و در جلسات مربوطه شرکت میکنند. زمانی که به موضوعات حساس مانند موارد مطرحشده در اجلاس اخیر نیز میرسیم موضوع در شورای امنیت مورد بحث قرار گرفته و سپس در جلسه سران سهقوه مطرح و مصوبه شورای امنیت خدمت رهبری ارسال میشود.

در هر صورت طبیعی است که رهبری در اینگونه موضوعات مهم باید نظر بدهند و در نهایت در سطح عالی یعنی رهبری و رئیسجمهور باید موافقت خود را اعلام کنند تا آن توافق امضا شود.

مریم شریفزاده

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها