نگاتیو تکفیری‌ها

در این راه هر چند دست سینمای بلند داستانی از فیلم‌هایی با موضوع مقاومت و مبارزه با نیروهای داعش چندان پر نیست، اما سینمای مستند با آثار متعددی که در این رابطه ساخته بی‌نظیر عمل کرده است.

به بهانه اکران فیلم سینمایی «به وقت شام» و اتمام مجموعه تلویزیونی «پایتخت 5» و در نهایت جوی که در مردم مبنی بر مبارزه با گروهک تروریستی داعش ایجاد شده با محمدرضا اسلاملو، فیلمساز و دغدغه‌مند متعهد و ولایتمداری که آثاری از جمله فیلم «شهابی از جنس نور» و مستند «صبح نزدیک» را در کارنامه خود دارد گفت‌وگو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید.

تولید آثاری راجع به تکفیری‌ها و داعش قطعا سخت‌ و ریسک بالایی برای یک فیلمساز به دنبال دارد. از سختی‌های فیلمسازی در این حوزه بگویید و این که فیلمساز به قول معروف صابون چه مشکلاتی را باید به تن خود بمالد؟

‌ سختی فعالیت در این حوزه در چند بخش تعریف می‌شود. نخست این که چطور و از چه راهی این وحشیگری‌ها و ناجوانمردی‌ها را می‌توان در قالب تصویر به مردم نشان داد. چون همان طور که می‌دانید سینما جایی برای همذات پنداری است. بیننده تصویری که می‌بیند را یا باور می‌کند یا نمی‌کند و در مقابل آن جبهه می‌گیرد. بعد از پایان این مرحله می‌رسیم به مرحله چگونگی اجرا و ساخت. به عنوان مثال در فیلم به وقت شام به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا آن نیروی داعشی که ریش قرمز داشت دقیقا برگرفته از چهره یکی از اعضای داعش است که در واقعیت وجود دارد. در واقع از روی یک عکس واقعی شخصیت بازیگر مربوط را گریم کردند، اما این گریم حتی 20 درصد چهره واقعی آن داعشی نیست. چون او خباثت و شرارتی در چهره و حرکات دارد که بازیگران ما نمی‌توانند آن را تمام و کمال به اجرا در بیاورند. در تلویزیون همین پایتخت 5 باوجود تمام زحماتی که گروه سازنده‌اش کشیده بودند، اما اشکالاتی هم داشت. درست است که یک داعشی خودش، خودش را برحق می‌داند و ا... اکبر می‌گوید، اما من و شمای فیلمسازی که می‌دانیم این شیاطین هیچ بویی از خدا و اسلام نبردند نباید ندای ا... اکبر دادن اینها را به تصویر بکشیم. دیدن ا... اکبر گفتن آنها برای مثلا یک بچه سوالاتی ایجاد می‌کند که جواب دادن به آنها شاید نتواند ذهن کوچکش را قانع کند. اینها ایراداتی است که امیدوارم بیشتر به آنها دقت شود.

به نظر شما پرداخت تصویری به موضوعاتی از این دست در قالب مستند، فیلم کوتاه و بلند سینمایی تا چه اندازه مهم است و برای جامعه ضرورت دارد؟

خیلی مهم است. چرا فقط آمریکایی با هالیوودشان بیایند و از جنگ‌ها و تاریخ آن گونه که می‌خواهند فیلم بسازند و به خورد مردم دنیا بدهند؟ ما هم باید راجع به این مسائل فیلمسازی کنیم، اما به شکل درست و شایسته. به این صورت که فیلم‌هایی با این محوریت را اول چند نفر خبره ببینند و ایرادات کار را بگیرند بعد مردم. مردم چرا نباید این گونه آثار را ببینند؟ اتفاقا باید ببینند و با کارهای کثیف این شیاطین آشنا شوند تا چند سال بعد یک نفر از آن سر دنیا نیاید در قالب یک فیلم یک دروغ تحریف شده را به خوردشان بدهد و آنها هم باور کنند.

چرا بدنه سینمای ایران و حتی مستندسازی اقبال کمی برای ورود به ساخت این گونه آثار نشان می‌دهد؟

چون سخت است. طرح، ایده، ساخت و از همه مهم تر جزئیاتی که ساخت این گونه آثار می‌طلبد مشکل است و تازه هیچ تضمینی نیست که نتیجه نهایی را مخاطب بپسندد، اما با وجود تمام سختی‌ها و مشکلاتی که ساخت این گونه آثار دارند ولی نباید ترسید و در ساخت این گونه آثار حساس همواره باید در نظر داشت که پرداخت به جزئیات حرف اول را می‌زند.

هنگام فیلمسازی از ناحیه تکفیری‌ها خطراتی هم شما را تهدید می‌کرد؟ خاطراتی از این خطرات دارید؟

‌ بله، شهابی از جنس نور و «صبح نزدیک» از تازه‌ترین آثاری هستند که در این حوزه ساختم. در مستند صبح نزدیک، بهانه‌ای شد تا ما هم تمام حرف‌هایمان را بزنیم. این که به عنوان مثال اسرائیل کیست، چه کارهایی کرده است و پشت سر تروریست‌ها چه کسانی هستند! ببینید اسرائیل، تروریست، تکفیری‌ها، داعشی‌ها و... به خودی خود نیروهای مثبت و برحقی نیستند، بنابراین کار بر این پدیده‌ها فضایی منفی و شیطان گونه بر فیلم مستولی می‌کند که در نهایت این فضا به بازیگران و کلیت کار لطمه وارد می‌کند.

مستندهایی که راجع به این مضامین از دیگر کارگردانان ساخته شده را تا به حال دیده‌اید؟

‌ من در مجموع تمام فیلم‌هایی که خود داعش از جنایاتش منتشر کرده دیده و کامل راجع به خاستگاه و عملکردشان اطلاعات جمع‌آوری کرده‌ام و امیدوارم روزی ریشه‌شان به طور کل خشک شود.