تهران بوی عید نگرفت

همین عید اما حالا به چشم نمی‌آید. در حالی که تنها یک هفته تا آغاز بهار باقیمانده است نشانی از پیشواز این فصل را در پایتخت نمی‌توان دید، دود همان دود و ترافیک و شلوغی و کرختی شهر همان است که بود حتی اگر در سال‌های گذشته دست‌کم بیلبوردهای شهری رنگ بهار می‌گرفت حالا آنها هم در تسخیر تخفیف‌ برندهای مشهور است؛ بی نشانی از ماهی قرمز توی تنگ و سبزه و تخم‌مرغ‌های رنگ شده.

این موضوع آن قدر به چشم آمد که حتی مورد اعتراض شورای شهر تهران هم قرار گرفت. زهرا بهرام‌نژاد چند روز پیش در تذکری به شهرداری تهران گفت: تنها چند روز به آغاز سال جدید باقی مانده، اما هنوز جشن‌های استقبال از بهار آغاز نشده است، در حالی که انتظار تحول بصری بیشتری داشتیم.

به گزارش جام‌جم، زیباسازی بصری شهر تنها یکی از مواردی است که انتظار می‌رفت در پیشواز بهار در پایتخت اجرا شود. ساماندهی دستفروشان، توسعه فضای سبز، جمع‌‌آوری پسماندهای خشک و‌تر ازجمله برنامه‌های مدیریت شهری برای استقبال از سال جدید بوده و هست، اما آنچه به چشم شهروندان می‌آید تغییر در مبلمان شهری و حال و هوای شهر است.

علیرضا سرحدی، کارشناس مسائل شهری معتقد است زیباسازی فضای شهری به معماری و شهرسازی مربوط نیست و به مسائل روانشناختی برمی‌گردد. او به جام‌جم می‌گوید: ما سالیان سال است این رسم را داریم که پیش از نوروز دستی به خانه‌مان می‌کشیم و بعضی از وسایلمان را نو می‌کنیم حتی بعضی از وسایلی که ضروری نیست. این موضوع حتی درباره خانواده‌هایی که از لحاظ اقتصادی ضعیف هستند هم صدق می‌کند. چرا که این کار از نظر روانی تاثیر بیشتری دارد تا تغییر در نوع و رفاه زندگی.

زیبایی را محدود نکنید

به گفته این کارشناس شهری، اما حالا این سنت قدیمی در سطح شهر دیده نمی‌شود. هر چند بسیاری از کارشناسان شهری بر این اصرار دارند چون که مدیریت شهری، مقوله‌ای بلندمدت است این موارد باید از پیش دیده می‌شد.

اما آن‌طور که علیرضا سرحدی به جام‌جم می‌گوید آماده‌سازی شهر برای بهار در روح و روان مردم تاثیر بسیاری دارد. فارغ از مقصران این امر آنچه مشخص است این که چهره شهر زیبا نیست و این زیبا شدن چهره شهر را نباید به نوروز محدود کرد.

در این میان یکی از مواردی که در لذت بصری و روحیه مردم تاثیر دارد رنگ‌هایی است که در شهر استفاده می‌شود.

این کارشناس مسائل شهری می‌افزاید:‌ از آسفالت خیابان گرفته تا ساختمان‌ و خودروهای سطح شهر به رنگ سیاه، سفید، خاکستری و مرده درآمده‌اند. این مورد حتی در فرهنگ ما هم اثر گذاشته است. شما اگر الان یک خودروی قرمز رنگ داشته باشید خیلی سخت‌تر می‌توانید آن را بفروشید، چون باوری وجود دارد که رنگ‌های سیاه و سفید را رنگ‌های برتر می‌داند. همین باور، محصول غافل بودن تاثیر محیط بر روان مردم است.

کوچ خشم از شهر زیبا

سال 95 آمار پرونده‌های نزاع خیابانی حدود 530 هزار پرونده اعلام شد؛ آماری که نشان می‌دهد شهرهای ما از فضای پرخاشگرانه سنگینی برخوردارند. مجید صفاری‌نیا، جامعه‌شناس شهری معتقد است مواردی همچون تراکم و ازدحام شهری و نبود آموزش‌ها و دلبستگی به مکان از جمله عواملی است که برای این پرخاشگری می‌‌توان در نظر گرفت.

صفاری‌نیا به جام‌جم می‌گوید: مردمی که در شهر زندگی می‌کنند هر چه بیشتر به شهر خود علاقه و احساس تعلق بیشتری داشته باشند حالشان بهتر است و کمتر دست به خشونت و جرم می‌زنند. خشم مردم و پرخاشگری‌شان کمتر است و از سلامت روان بهتری در این شهر برخوردارند و از سوی دیگر، آمار مواردی مثل تخریب و وندالیسم در آن شهر هم پایین‌تر است.

این روان‌شناس شهری معتقد است یکی از‌ مولفه‌هایی که می‌تواند حال مردم یک شهر را خوب کند تعلق به مکان و حس شادی است و ‌این مولفه‌ها را می‌توان در بحث لزوم آماده‌سازی و طراحی شهری برای نوروز دید.

اگرچه شهرداری تهران معمولا درگیر مسائل مالی و اعتباری است، اما آن‌طور که مجید صفاری نیا می‌گوید اگر باوری در این زمینه وجود داشته باشد، این کار نیازی به اعتبار چندانی ندارد و می‌توان با کمک مردم محلی و سازمان‌های مردم نهاد این کار را صورت بدهیم.

عید را باور کنید

طراحی شهری تنها محدود به آویزان کردن گلدان و رنگ آمیزی دیوار خیابان‌ها نیست و به نظر می‌رسد باید روح شادی را به شهر تزریق کرد. صفاری‌نیا معتقد است این کار را می‌توان با استفاده از نوازنده‌های دوره گرد و حتی خواننده‌های محلی در پارک‌ها هم انجام داد.

او به جام‌جم می‌گوید: این مناسک در دنیا مرسوم است. برای نمونه هر آخر هفته در پارکی اطراف تلویزیون ملی توکیو نوازنده‌های دوره گرد و گروه‌های تئاتر خیابانی گرد هم جمع می‌شوند.

به گفته صفاری‌نیا باید این فرصت را به شهروندان داد و از دور مدیریت کرد تا افراد هیجانات منفی‌شان را تخلیه کنند. اگر این هیجانات تخلیه نشود بعدها نباید سوال کنیم چرا یک شهروند عادی در این شهر تبدیل به یک مجرم شده است.

استفاده از نماد‌های شهری ویژه عید، ترمیم نقاشی‌های دیواری پایتخت، شست و شوی معابر شهر و... بخشی از وظایفی است که مدیریت شهری باید در پیشواز فصل بهار در شهر اجرا کند. کمبود اعتبار باشد یا دلمشغولی مدیران شهری به موارد زیرساختی، آنچه مهم است این که در این میان باید باوری وجود داشته باشد از تاثیر فضای محیطی بر روان مردم شهر. آنچه مشخص است این که عید این روزها تنها در خانه مردمان این شهر جریان دارد و شهر هنوز در خواب زمستانی است.

میثم اسماعیلی - جامعه