کمتر رسم و آیینی را می‌توان در سرزمین باستانی ایران یافت که در کنار آفرینش جشن و شادی و سرور، دستی در ایجاد همبستگی و انسجام ملی و خانوادگی نداشته باشد و برپایه اصل مهم پیوند بیشتر اعضای خانواده و فامیل و آشنا و جامعه به یکدیگر بنا نهاده نشده باشد.
کد خبر: ۱۱۲۹۳۱۲
جشن به جای رزم در خراسان

یکی از این آیین و رسوم، «چهارشنبه‌سوری» است که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و نیاکان ما، آن را در کمال آرامش و به‌دور از هرگونه هیاهو و رفتارهای آسیب‌زا برگزار کرده و محوری می‌شدند برای گردهمایی شاد دختران و پسران و نوه‌های خانواده؛ اتفاق مبارکی که در دین اسلام هم از آن به‌عنوان صله‌رحم یاد و براجرای آن سفارش زیادی شده است. آیین شاد و کهن «جشن چهارشنبه‌سوری» اما در سال‌های اخیر به رسمی نامانوس، خطرناک و بسیار آسیب زا تبدیل شده؛ طوری که تغییر شکل و ماهیت و محتوا داده و اولا از محیط گرم و صمیمی خانواده به سطح شهر کشیده شده و ثانیا فضای شهر و خیابان‌هایش را به میدان جنگ تبدیل کرده است. شادی‌های ساده و آسان جای خود را به ترکاندن ترقه و بمب و نارنجک‌های دست ساز وحشت آفرین زیر پای رهگذران و در هر کوی و برزن داده که از یک هفته پیش از چهارشنبه‌سوری صدایش گوش آسمان را کر کرده و دل مردم را فرو می‌ریزد و بوی باروتش مشام‌ها را تلخ و آسایش و آرامش شهر و شهروندانش را سلب می‌کند. اینها تنها بخشی از ماجراست؛ تصویر ده‌ها کودک و نوجوان و جوان سوخته و دست و پا قطع شده و چشم از حدقه بیرون آمده، بخش بسیار تلخ‌تر این ماجراست.

حالا اما مسئولان گوشه و کنار کشورمان درتلاشند که با کمک و یاری انجمنهای مردم نهاد و ایجاد کمپینهای مردمی، این جشن و آیین ملی و مردمی را با مشارکت مردم بویژه جوانان به مسیر اصلی آن بازگردانند.

احیای دوباره چهارشنبهسوری

شاید بتوان گفت که کلید برنامه ریزی برای برگزاری جشن شاد و خانوادگی چهارشنبهسوری در سال جاری در خراسان رضوی و با حکم و دستور استاندار این استان زده شد؛ از یک ماه پیش و زمانی که علیرضا رشیدیان در جلسه شورای اداری استان خراسان رضوی تاکید کرد که باید چهارشنبهسوزی با همکاری سازمانهای مردم نهاد و تشکلهای فرهنگی و همچنین دستگاههای دولتی، به چهارشنبهسوری و شب و روزی شاد و مفرح و به دور از حوادث آسیبزا تبدیل شود.

خراسان رضوی و مشهد نیز چون تمام نقاط کشور، آیین و رسوم جذاب و شاد و خانواده محوری برای شب چهارشنبهسوری دارند که مغایر با هرگونه خشونت و رفتار آسیبزا و هنجارشکن و غیراخلاقی است. حالا و با دستور استاندار خراسان و برنامهریزی دستگاههای دولتی و غیردولتی این استان قرار است این برنامههای شاد و مفرح و وحدت محور جای رفتارهای ناهنجار و نگرانکننده و آسیبزا را بگیرد.

سیدجواد حسینی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی در این خصوص به جامجم میگوید: سنت چهارشنبهسوری رسمی مردمی و کهن است و هر سنت و رسمی در مسیر زمان ممکن است کارکردهای مناسب و غیر مناسب پیدا کند. اما ما معتقدیم که ریشه و اصل این سنت کهن با مبانی دینی ما مغایرتی ندارد و میتواند کارکردهای مختلفی شامل شادابی و نشاط اجتماعی داشته باشد که مورد نیاز هر جامعه است و همگرایی و انسجام اجتماعی را مستحکم میکند.

حسینی میافزاید: گاهی این آیین و سنتها به دلیل کم دقتی برخی، دچار ناکارآمدی و کارکرد نامناسب میشود و صدمات جسمی و روحی و جانی جبرانناپذیری برای خانوادهها و جامعه به همراه دارد که ترقه بازی و آتشبازی غیرمتعارف جلوهای از این کارکردهای نامناسب است که در کمیته تامین استان خراسان رضوی برنامهریزیهایی صورت گرفته و سعی شده چهارشنبهسوری به سمت و سوی کارکردهای مثبت پیش برود.

معاون استاندار با تاکید بر اینکه نگاه ما اجرای برنامههای چهارشنبهسوری در مسیری به دور از آسیب و چهارشنبه سوزی است، درخصوص اجرای این برنامهها و بویژه احیای برنامههای کهن و قدیمی ایرانی در استان میگوید: تمهیداتی در شورای تامین استان به منظور کاهش این عوارض در نظر گرفته شده که مردم با آرامش بهتری مراسم را برگزار کنند و کارکردهای مناسب جای کارکردهای نامناسب را بگیرد و تشکلهای غیردولتی برای آموزش و آگاهسازی مردم از عوارض و آسیبهای احتمالی و برای هدایت چهارشنبهسوری به سمت یک چهارشنبهسوری شاد ورود پیدا کنند .

حسینی خاطرنشان میکند که هماهنگیهای صورت گرفته از سوی تشکلهای غیردولتی موجب شد در سال گذشته نسبت به سنوات پیشین عوارض کمتری داشته باشیم و از این رو امسال نیز تشکلها به منظور آگاه سازی عمومی، استقرار و استمرار آن با کارکردهای مناسب به ایفای نقش پرداختند که شامل آموزش و اگاهی خانوادهها، همسایگان، هم محلیها در خیابانها و میادین است.

به گفته وی، همچنین صدا و سیما در زمینه اطلاع رسانی، شهرداریها و اصناف در راستای ارائه خدمات مناسب و نهادهای آموزشی و سازمان تبلیغات اسلامی در زمینه آمادهسازی اولیا و آگاهسازی مردم، همگام و همسو با هنرمندان و انجمنهای هنری و احزاب در چهارشنبه آخرسال در کنار مردم خواهند بود .

اجرای تئاترهای خیابانی

معاونت فرهنگی هنری سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری مشهد نیز درخصوص برنامههای درنظر گرفته شده برای جشن چهارشنبهسوری به جامجم میگوید: خدمات پیشگیرانهای برای چهارشنبهسوری پیش بینی شده است که برگزاری تئاترهای خیابانی با بهره گیری از نوجوانانی که در سال گذشته درگیر حوادث قضایی و جراحتی چهارشنبهسوری شدند از جمله این اقدامات است .

مهدی ندایی با بیان اینکه این تئاترهای خیابانی به وسیله کودکان و نوجوانان آسیبدیده اجرا میشود، میافزاید: به منظور انجام اقدامات پیشگیرانه، این تئاترها در روزهای سهشنبه و چهارشنبه، صبحها در مدارس اجرا میشود و کودکان و نوجوانان آسیبدیده در خصوص چگونگی اتفاقات سال گذشته با دانشآموزان مدارس گفتوگو میکنند .

وی درعین حال خاطرنشان میکند که مراسم چهارشنبه آخر سال را به جای چرخیدن در اطراف آتش به سمت اجرای برنامههای فرهنگی برای دورهمیهای آشپزان، سمنو پزان، سیاهبازی و احیای سنتهای گذشته به صورت پراکنده پیش خواهیم برد.

نقش صدا و سیما در احیای سنتهای ایرانی

علیرضا رشیدیان

استاندار خراسان رضوی

رسانهها بویژه صدا و سیما نقش مهمی در تبدیل چهارشنبهسوزی به چهارشنبهسوری دارند که این مهم با احیاء فرهنگ سرزدن به بزرگترها و احیای این روز مشابه سیزدهبهدر بعنوان روز طبیعت، محقق خواهد شد. چهارشنبهسوری هم باید چون دیگر ایینهای کهن این سرزمین به روز احیای محبت و دوستی خانواده، محله و جمع شدن حول بزرگترها و بیان متلها و حکمتهای فرهنگی و مطلع شدن از وضع هم و آماده شدن برای ورود به سال جدید، تبدیل شود. در این رابطه یکسری کارهای ایجابی با رسانهها و سازمانهای مردم نهاد و شخصیتهای فرهنگی و مورد توجه در استان خراسان رضوی دنبال شده است. همچنین یکسری بسترسازی در بوستانها و میادین شهرها برای نور افشانی و اجرای سرودها و برخی اقدامات سلبی مثل جمعآوری مواد محترقه و برخورد با افراد سابقهدار و... برنامهریزی و اجرایی خواهد شد. به هرحال مهمترین عنصر این اقدامات خود خانوادهها هستند که چهارشنبه آخر سال را از کابوس زنان و کودکان، پیرمردان و پیرزنان و مادران و پدران، به روز دوستی و مهربانی با خانواده و همسایگان در محله و مجتمع و هر کوی و برزن تبدیل کنند.

مراسم آیینی و سنتی کوله چارشمبه شو

در بسیاری دیگر از شهرها و مناطق کشور هم برنامههای فرهنگی، شاد و مفرح و البته خانواده محور، توسط نهادهای دولتی و غیردولتی تدارک دیده شده است که برنامههای گروه سنتی آیینهای تالش در استان گیلان از جمله این برنامههاست. این برنامهها که شامل برنامههای نوروز خوانی، مراسم نوروزانه برای عروسی، موسیقی آیینی و محلی تالش، برگزاری مسابقه رنگ آمیزی تخم مرغ برای کودکان و برگزاری مسابقه سفره هفت سین برای بانوان است، 22 اسفند در پارک سد ساحلی با همکاری اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی تالش برگزار میشود که در واقع سومین مراسم سنتی و آیینی کوله چارشمبه شَو «چهارشنبهسوری» است.

فاطمه مرادزاده

مریم خزایی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها