هشت بنگله اهواز موزه می‌شود

از جمله این آثار، ایستگاه‌ها، منازل سازمانی و خطوط قدیمی راه‌آهن ایران است که ارزش تاریخی ـ فرهنگی ـ اقتصادی آنها اکنون به چشم مسئولان هم آمده و بر همین اساس قرار است هشت بنگله شهر اهواز به موزه‌ای از تاریخ راه‌آهن این استان و کشور تبدیل شود.

به گزارش جام‌جم، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران همچون صنایع نفت و گاز کشور، از قدمتی بیش از صد سال برخوردار است و همین قدمت به تنهایی کافی است تا تمام ابنیه، تجهیزات و اسناد تاریخی‌شان چون میراثی گرانبها تحت مراقبت قرار گیرد و برای آیندگان حفظ و به نمایش گذاشته شود، گرچه نقش و تاثیری که این مجموعه‌ها در گذار ایران از دوران حیات سنتی به دوران کنونی صنعتی و توسعه اقتصادی داشته‌اند، اهمیت و ارزش آنها را دوچندان می‌کند و حفاظت آنها را برای نسل آینده ضروری‌تر. خوشبختانه وزارت نفت چندسالی است با ایجاد دفتر موزه‌ها و اسناد صنعت نفت در راه تحقق این مهم گام برداشته و با شناسایی آثار صنعت نفت در گوشه‌گوشه ایران در تلاش برای حفظ و مراقبت از این آثار با مرمت و بازسازی و ایجاد موزه از آنهاست. این امر در مجموعه راه‌آهن ایران نیز قابل پیگیری و تحقق است و اتفاقا در همین خصوص اولین موزه راه‌آهن در کشور ابتدای امسال در ایستگاه راه‌آهن زاهدان ایجاد شد و مورد استقبال مسافران این مسیر قرار گرفت. راه‌آهن سیستان و بلوچستان ادامه راه‌آهن هندوستان به شمار می‌رود و از سال 1916میلادی ساخت خط ریلی آن آغاز شده؛ یعنی بیش از صد سال، گرچه قدمت برخی تجهیزات آن مثل جرثقیل حمل زغال سنگ بیش از قدمت خود خط آهن است.

هشت بنگله را نجات دهید

اما راه‌آهن استان خوزستان و برخی شهرهای آن چون اهواز نیز از قدمت زیادی برخوردار است و آثار و بناهای این مجموعه هم درخور حفاظت و مرمت و تبدیل شدن به جاذبه‌های گردشگری. از جمله آثار این مجموعه می‌شود به هشت بنگله (منازل سازمان بنا شده درون یک باغ) شهر اهواز اشاره کرد که قدمت آن به دوران پهلوی اول می‌رسد و شامل چهار ساختمان با معماری زیبا و قدیمی است که در گذشته محل اسکان مدیران راه‌آهن جنوب بوده است. امروز یکی از آنها با تغییر کاربری به رستوران تبدیل شده، دو بنای دیگر هنوز به عنوان منزل مسکونی در اختیار مسئولان راه‌آهن است و یکی از آنها هم از ده سال پیش تخلیه و به حال خود رها شده و درصورت عدم رسیدگی مخروب شده و از بین خواهد رفت. همه این چهار بنا که در اختیار راه‌آهن اهواز است، در فهرست آثار ملی کشور قرار دارند.

وضعیت نامطلوبی که هشت بنگله‌های اهواز دارد، بسیاری از میراث دوستان خوزستان را نگران کرده است، از جمله مجتبی گهستونی، دبیر و سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانای خوزستان را که درباره شرایط این بنا به ما می‌گوید: بنای ثبت ملی هشت بنگله اهواز (منازل سازمانی راه آهن) که در مالکیت راه‌آهن جنوب است، اکنون و یک دهه پس از تخلیه ساکنان آن در شرایط نامطوبی به سر می‌برد و روز به روز هم شرایطش بدتر می‌شود.

گهستونی با بیان این‌که این بناها هم ارزش تاریخی دارند و هم به نوعی داستان بخشی از راه‌آهن جنوب را تعریف می‌کنند، تنها راه نجات این بنا را مرمت و تبدیل آن به موزه یا فضای فرهنگی می‌داند و در توضیح پیشنهاد خود می‌افزاید: ساختمان هشت بنگله اهواز به عنوان یکی از مهم‌ترین بناهای شهر اهواز دارای شأن فرهنگی است و با توجه به قرارگیری در زون فرهنگی و محور گردشگری اهواز و همچنین مجاورت با راه‌آهن جنوب در اهواز بهترین تصمیم‌گیری، راه‌اندازی موزه راه‌آهن در آن است.

دغدغه حفظ هشت بنگله باعث شده این فعال میراث‌فرهنگی حتی دیداری هم با مدیرکل راه‌آهن جنوب داشته باشد و پیام میراث دوستان را مبنی بر این‌که این بنا نباید به رستوران، کافی شاپ یا حتی مهمانسرا تبدیل شود را به وی برساند. مدیرکل راه‌آهن هم البته گفته تصمیم به حفظ و مرمت این بنا دارند و خواهان مشارکت اداره میراث فرهنگی خوزستان برای مرمت و ساماندهی آن هستند.

گهستونی یادآور می‌شود تمام بنگله‌های راه آهن اهواز مورد بی‌توجهی قرار گرفته و با این رویه در نهایت تخریب می‌شود؛ درحالی که طبق مصوبه سال 1383 هیات دولت هر ارگان دولتی موظف است یک بنای تاریخی را بخرد و آن را به موزه همان ارگان تبدیل کند، مصوبه‌ای که البته مورد بی‌توجه جدی قرار می‌گیرد.

ما هم دوست داریم موزه شود

عبدالکریم درویش‌زاده، مدیرکل راه‌آهن جنوب اما درخصوص تصمیم راه‌آهن اهواز برای مرمت و تغییر کاربری هشت بنلگه اهواز به جام‌جم می‌گوید: من از همان بدو شروع به کار در سمت مدیرکلی راه‌آهن جنوب، در نامه‌ای به مدیرکل وقت میراث فرهنگی خوزستان درخواست کردم با توجه به ثبت ملی بودن بنای هشت بنگله راه‌آهن جنوب در اهواز برای مرمت آن اقدام بشود که توافق‌هایی هم صورت گرفت، اما هیچ اقدامی برای مرمت این بنا از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی انجام نشد، تا این که بحث سرمایه‌گذاری در هشت بنگه و واگذاری آن به بخش خصوصی مطرح و تصمیم به تغییر کاربری بنا گرفته شد.

درویش‌زاده می‌افزاید درهمین خصوص فردی برای تغییر کاربری هشت بنلگه به رستوران مراجعه کرد و تمام مراحل واگذاری بنا تا مرحله انعقاد قرار داد انجام شد، اما در مرحله نهایی شدن قرارداد، (و البته پس از جلسه با اداره کل میراث فرهنگی و تصمیم برای مرمت و حفظ بنا،) راه‌آهن از واگذاری منصرف شد، چراکه

در جلسه با مدیران میراث مقرر شد هزینه بازسازی بنای هشت بنگله تامین شود و مرمت آن به سرانجام برسد.

وی یادآور می‌شود این مهم مورد موافقت مدیران قبلی میراث خوزستان قرار گرفت و حتی هزینه‌ای 800 میلیون تومانی برای آن درنظر گرفته و مقرر شد اعتبار درخواست شده را به اداره‌کل میراث فرهنگی اختصاص بدهند.

درویش‌زاده تاکید می‌کند خواست و اصرار راه‌آهن هم این است که این بنا زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی مرمت شود و کاربری متناسب با شان بنا پیدا کند. ضمن این که اکنون کلی اسناد و اقلام داریم که می‌توانیم آنجا را تبدیل به موزه کنیم.

آغاز مرمت بنا از سال آینده

شاید کلام آخر برای این‌که سرانجام هشت بنگله به کجا خواهد رسید را مدیران میراث فرهنگی خوزستان بگویند که البته در یکی دو سال اخیر مدیران مرتب تغییر کرده‌اند.

ایزدی، مدیرکل اداره میراث فرهنگی استان خوزستان که بیش از یک ماه از مدیریت وی در صدر اداره میراث فرهنگی خوزستان نمی‌گذرد، در این باره به جام‌جم می‌گوید در جریان ریز ماجرایی که بر هشت بنگله و قرارو مدارهای مدیران قبلی میراث و راه‌آهن جنوب گذشته، قرار ندارد، اما پیگیری هایش نشان می‌دهد اعتباری که گفته‌شده برای مرمت بنا در نظر گرفته شده، درحد حرف بوده و چیزی روی کاغذ ثبت نشده است.

ایزدی خودش ارزش و اهمیت هشت بنا را وقتی متوجه شده که میراث دوستان خوزستان او را به هشت بنگله برده و بنا را نشانش داده‌اند و وی متوجه زیبایی و ارزش بنا شده است. برای همین خودش پیگیر مرمت آن شده است.

وی به ما می‌گوید در همین زمینه و چند روز پیش، جلسه‌ای با حاجتی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان خوزستان داشته و نامه‌ای را تقدیم وی کرده و مبلغ یک میلیارد تومان اعتبار خواسته تا مرمت بنا را سال آینده شروع کند.

ایزدی می‌افزاید این نخستین گام وی است و از آنجا که مالکیت بنا با اداره راه‌آهن است، در مرحله بعدی و برای تصمیم‌گیری درخصوص نحوه اداره و مالکیت و همچنین تغییر کاربری مناسب بنا وارد گفت‌وگو با راه‌آهن جنوب خواهد شد و در نهایت هر تصمیمی توسط راه آهن گرفته شود، میراث فرهنگی آماده همکاری و حمایت است.

مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان هم تاکید می‌کند هشت بنگله قابلیت و ظرفیت موزه شدن را دارد و کار مرمت آن از ابتدای سال آینده و پس از تخصیص اعتبار وعده داده شده، آغاز خواهد شد، گرچه برای مرمت نقشه و طرح لازم است و هنوز هیچ طرحی هم برای مرمت تهیه نشده است.