از رنـج تا گنـج

با این حال هنوز بخش عمده‌ای از آن روزگار ناگفته مانده و به دلیل جذابیتی که دارد، روایت‌های تک‌تک افراد درگیر در آن قابل شنیدن است. به همین سبب نویسندگان و کارگردانان مختلف هرساله روی این موضوع دست‌می‌گذارند و حوادث سال‌های انقلاب را به‌عنوان محور و بستر داستان‌هایشان در نظر می‌گیرند. «رنج پنهان» که از شبکه یک سیما روی آنتن می‌رود، یکی از این مجموعه‌هاست.

صدای سال‌های انقلاب

رنج پنهان برای روایت هرچه ملموس‌تر داستانی که دارد، دست روی سال‌های پرآشوب منتهی به انقلاب اسلامی گذاشته و فضای ملتهب سیاسی و اجتماعی آن دوره را دستمایه داستانش قرار داده است. در خلاصه داستانی که از جانب گروه سازنده مجموعه در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته، آمده است: «در سال 53 مرگ جوانی در دانشگاه، برادر و دوستانش را برمی‌آشوبد. بحران آن سال‌ها، اختناق فضای موجود و شور جوانی، یوسف را وارد بازی پیچیده‌ای می‌کند که اسلحه و خشونت تنها راهکار عملی اوست. کار به جایی می‌رسد که او باید مخفیانه در شهر تهران روزگار بگذراند و حال، سکوت خفته راهکار دیگری را پیشنهاد می‌کند...»

رضا جودی، تهیه‌کننده مجموعه درباره این اثر به جام‌جم می‌گوید: رنج پنهان 20 قسمت 45 دقیقه‌ای است؛ بخش عمده کار، تصویربرداری شده و برای این‌که بتوانیم مجموعه‌ را به پخش برسانیم، از حضور سیدجمال سیدحاتمی در کنار بیژن میرباقری استفاده کردیم تا بخشی از کارگردانی مجموعه را انجام دهد. قصه در سال 53 می‌گذرد و در این مجموعه تلویزیونی کاوه خداشناس نقش یوسف را بازی می‌کند، قطب‌الدین صادقی دکتر‌امیر کیانی، پدر اوست و اتابک نادری (فیاضی)، فرشید زارعی‌فرد، سمیرا حسینی (الهه)، آزاده سدیری، نسرین نکیسا، رویا اسکندانی، علی غلامی (کامران)، مهدی سقا، مهربانو باطبی، سونیا اسماعیلی، جواد زیتونی، فرهاد روشن، مهران میرزایی، علی شجاع، مهرزاد حسینی، پانته‌آ میرفصیحی و سارا توکلی (نوشین) دیگر بازیگرانش را تشکیل می‌دهند. بهنام تشکر هم در نقش خسرو، شمایلی متفاوت و قابل توجه از یک مامور جدی ساواک را ایفا می‌کند که بعد از دیدن بازی‌اش در مجموعه‌های طنزی چون «ساختمان پزشکان»، «دزد و پلیس» و «لیسانسه‌ها» تماشای این تصویر جدی برای مخاطبان خالی از لطف نخواهد بود.

تاریخ روایت نمی‌شود

بیژن میرباقری که کارگردان مجموعه رنج پنهان است، پیش از این نگارش و کارگردانی چند مجموعه تلویزیونی را انجام داده است؛ مجموعه‌هایی که به لحاظ کیفیت و درام داستان، حرف‌هایی برای گفتن داشته و توجه مخاطبان را به خود جلب کرده‌اند. میرباقری که حالا کارگردان اصلی رنج پنهان است، انگیزه‌اش از ساخت این مجموعه تازه را این‌طور عنوان می‌کند: ایده اصلی فیلمنامه رنج پنهان ده سال پیش نوشته شده بود. وقتی آقای جودی تصمیم به تهیه‌کنندگی این کار گرفتند، ایده فیلمنامه توسط حسین تراب‌نژاد و مهدی حمزه دوباره‌نویسی شد و ساخت آن را شروع کردیم.

میرباقری از دشواری‌های ساخت مجموعه‌های تاریخی می‌گوید: تا جایی که می‌توانستیم و در توانمان بود، سعی کردیم نزدیک به تاریخ باشیم. با این حال فضاسازی‌های آن دوران دشوار است و به لحاظ نوع پوشش‌ها و دیگر موارد، موانعی وجود دارد که مجبور به چشم‌پوشی از آن اتفاقات می‌شدیم. رنج پنهان بیشتر در فضای داخلی می‌گذرد و به لحاظ محتوایی و طراحی شخصیت‌ها هم سعی کردیم بی‌آن‌که بخواهیم تاریخ را روایت کنیم، از شخصیت‌های تاریخی آن دوره الهام بگیریم و داستانمان را پیش ببریم. این کارگردان تاکید می‌کند: داستان ما خشونتی را که در آن دوران در جامعه وجود داشته و مدام ترویج می‌یافته، روایت می‌کند؛ خشونتی که دو طرفه بود و هم نیروهای مبارز و هم دستگاه‌های قدرت‌طلب به آن دامن می‌زدند.

پیامدهای یک انتخاب

کاوه خداشناس، که پیش از این بازی‌اش را در مجموعه‌هایی چون رستگاران، عملیات 125 و دولت مخفی دیده‌ایم، از بازیگران اصلی مجموعه رنج پنهان است که به نوعی کلیدی‌ترین نقش قصه را به عهده دارد. او یوسف، جوانی پرشور و آگاه است که در طول قصه درگیر ماجراهایی شده و تصمیمات سختی می‌گیرد. خداشناس به خبرنگار ما می‌گوید: داستان رنج پنهان در دهه 50 می‌گذرد؛ دهه‌ای که احزاب و جریان‌های سیاسی مختلف در آن حسابی فعال بودند و یوسف هم به تبع جریان اجتماعی اطرافش، وارد یکی از احزاب سیاسی می‌شود. منتها این انتخاب او پیامدهایی دارد که در طول قصه خواهیم دید.این بازیگر می‌افزاید: وجود قصه خوب برای هر بازیگری جذابیت دارد و من هم به همین دلیل جذب بازی در این مجموعه تلویزیونی شدم. امیدوارم این جذابیت برای مخاطبان هم به همین اندازه ملموس باشد و کار را دنبال کرده و دوست داشته باشند. خداشناس چالش بازی در این نقش مرتبط با تاریخ معاصر کشور را هم این‌طور توضیح می‌دهد: دهه 50 تقریبا برای همه ایرانیان متمایز است و شناخت و اطلاعی نسبی از آن دارند. من هم بی‌اطلاع نبودم، چیزهایی خواندم و این اطلاعات و نیز راهنمایی‌های آقای میرباقری به باورپذیرتر بازی در نقش به من کمک کرد. سعی کردم هر روز یک قدم بیشتر به یوسف نزدیک شوم و تمام تلاشم را برای باورپذیری این نقش به‌کار ببرم.

مجموعه‌ای با یک اصالت واقع‌گرایانه

قطب‌الدین صادقی، بازیگر، نمایشنامه‌نویس، کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه از جمله بازیگران اصلی مجموعه رنج پنهان است که ایفای نقش دکتر کیانی را به عهده دارد. بازیگر مجموعه‌هایی چون کیف انگلیسی، کلاه پهلوی و معمای شاه با اشاره به تعریف نقشی که در این مجموعه دارد، به‌جام‌جم می‌گوید: امیر کیانی قبلا یکی از طرفداران دکتر مصدق بوده و اکنون پزشک نام‌آوری است که یک دختر و پسر دارد. این پدر که در جوانی‌اش به لحاظ سیاسی بسیار فعال بوده، الان شخصیت اجتماعی قرص و محکمی دارد و از آنجا که خودش زخم‌خورده سیاست است، ناراحت است که می‌بیند پسرش هم دارد همان راه را می‌رود و خودش را درگیر روابط پیچیده سیاسی می‌کند. در این مجموعه نقش پسرم را کاوه خداشناس و نقش دخترم را سمیرا حسینی ایفا می‌کند. البته دامادی هم دارم که اذیت می‌کند و در تلاش هستم تا طلاق دخترم را از او بگیرم. این هنرمند سرشناس در خصوص دلیل پیوستنش به رنج پنهان می‌افزاید: موضوع این مجموعه بسیار پرکشش است؛ برهه‌ای از تاریخ معاصر کشور را به تصویر می‌کشد و تیم آبرومندی هم برای ساختش در کنار هم جمع شده‌اند. از کار با این افراد لذت می‌برم و از آنجا که خودم فضای دهه 50 را تجربه کرده‌ام، با مشاهده این مجموعه می‌توانم بگویم تصاویرش واقعی است و اصالت واقع‌گرایانه‌اش دل آدم را به بازی گرم می‌کند.