به بهانه 9 سالگی فرابورس ایران

همچنین طبق ماده 4 قانون بازار اوراق بهادار صدور، تعلیق و لغو فعالیت‌های بازارهای خارج از بورس برعهده شورای عالی بورس نهاده شده است. در ماده 28 این قانون نیز تاسیس بازارهای خارج از بورس همانند تاسیس بورس‌ها و نهادهای مالی منوط به ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار است و فعالیت آنها باید تحت نظارت سازمان انجام شود.

به این ترتیب به موجب دستورالعمل فعالیت بازارهای خارج از بورس، مصوب 12 شهریور 1386 شورای عالی بورس و در اجرای بند 5 ماده 4 قانون بازار اوراق بهادار، شرکت فرابورس ایران در روز 22 آبان سال 87 در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسید و پس از تدوین و تصویب دستورالعمل‌های مورد نیاز جهت پذیرش و دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات فرابورس و ایجاد زیرساخت‌های لازم، بازار فرابورس ایران در روز ششم مهرماه 88 به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد و حالا چند روزی می‌باشد که 9 ساله شده است.

جدای از موضوع راه‌اندازی و آغاز فعالیت رسمی فرابورس ایران در مهرماه، یکی دیگر از اتفاقات مرتبط با این بازار در پاییز، راه‌اندازی تابلوی معاملات صندوق‌های قابل معامله یا همان ETF در ششم مهرماه سال 92 است.

براین اساس باید گفت صندوق‌های قابل معامله در بورس یکی از پرطرفدارترین نهادهای مالی هستند که رشد کاملا محسوس آنها پس از پیدایش، نشان از جایگاه ویژه این صندوق‌ها در بازارهای مالی جهان دارد. همچنین هدف از راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه گذاری، جذب سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای بازار سهام عنوان شده است و این صندوق‌ها گزینه مناسبی هستند برای گروهی از سرمایه‌گذاران که تمایل به حضور در بورس اوراق بهادار دارند، اما اطلاعات، فرصت و شناخت کافی نسبت به بورس ندارند.

افزون بر این صندوق‌های قابل معامله (ETF) نوعی از صندوق‌های جدید سرمایه‌گذاری هستند که امکان خرید و فروش واحد‌های آنها از طریق تابلوی بورس یا فرابورس وجود دارد و تفاوت اصلی این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های رایج، این است که واحد‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری معمولی قابلیت خرید و فروش از طریق تابلوی بورس را ندارد. بعلاوه این‌که صندوق‌های قابل معامله در بورس، یکی از مهم‌ترین و منعطف‌ترین ابزارهای مالی هستند که در 30 سال گذشته در دنیا معرفی شده‌اند. سهام این صندوق‌ها همانند سهام عادی در بورس معامله می‌شوند و اجازه دارند در سبد متنوعی، اعم از سهام، اوراق قرضه و حتی مستغلات سرمایه‌گذاری کنند.

نکته قابل توجه دیگر درخصوص 9 سالگی فرابورس این‌که رفته‌رفته با انجام تسویه مانده بدهی دارندگان سهام عدالت بابت اقساط سهامشان و نیز ارائه شماره شبای بانکی جهت دریافت سود سهام توسط این دسته از مشمولان، موضوع آزادسازی سهام عدالت از جدیت بیشتری برخوردار شده است. در این رابطه باید گفت با آزادسازی سهام عدالت حدود 50 میلیون دارنده این سهام در آینده‌ای نزدیک می‌توانند نسبت به خرید و فروش سهام عدالت خود اقدام کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند. این درحالی است که ظاهرا بنابر این است که ساماندهی و آزادسازی سهام عدالت از طریق صندوق‌های قابل معامله انجام شود که سازوکار تخصصی خود را دارد و نهایی شدن این راهکار برای آزادسازی سهام عدالت در حال حاضر منوط به ارائه لایحه سهام عدالت از سوی دولت به مجلس و نظر مساعد و تصویب نمایندگان است.

بر این اساس در صورت نهایی شدن این موضوع که آزادسازی سهام عدالت از طریق صندوق‌های قابل معامله در فرابورس صورت گیرد، دیر یا زود بازارهای مختلف فرابورس ایران شاهد و البته میزبان شمار میلیونی سهامداران عدالت خواهد بود که عمدتا از اقشار کم‌درآمد جامعه هستند و اطلاع و آگاهی چندانی از سازوکار و نحوه معاملات در بازار سهام ندارند.

بنابراین باید فرهنگ‌سازی و تدبیر مناسبی در این زمینه صورت گیرد تا در سال آینده و در صورت آزادسازی سهام عدالت و افزایش شمار سهامداران، فرابورس ایران جشن 10 سالگی خود را باشکوه و بدون حاشیه برگزار کند.

مهدی حاجی‌وند