اهمیت عملیات آزادسازی موصل کوچک

به گزارش مشرق، حیدر العبادی، نخست وزیر و فرمانده کل نیروهای عراق روز یکشنبه (29 مرداد/ 20 اوت) فرمان آغاز عملیات آزادسازی شهر تلّعفر و اطراف آن را صادر کرد و نیروهای عراقی چند ساعت پس از آغاز عملیات توانستند چندین روستا و منطقه مهم را در اطراف تلعفر آزاد کنند.

نظر به اهمیت و حساسیتی که این شهر دارد، عملیات بازپس‌گیری آن از دست گروه تروریستی داعش تا امروز به تعویق افتاد و باعث شد نیروهای عراقی مستقیما بعد از آزادسازی شهر موصل به سراغ این شهر نروند.

موقعیت استراتژیک تلعفر

شهر تلعفر، مرکز شهرستانی به همین نام و از توابع استان نینوا در شمال غرب عراق است. این شهر ژوئن سال 2014 به فاصله چند روز بعد از سقوط موصل، مرکز استان نینوا به دست داعش سقوط کرد.

از لحاظ تقسیمات اداری شهرستان تلعفر به سه بخش زُمار، ربیعه و العیاضیه تقسیم می‌شود. این شهرستان با مساحتی بالغ بر 28 کیلومتر مربع در 450 کیلومتری شمال بغداد و 70 کیلومتری غرب موصل قرار دارد و از شرق به موصل، از شمال به دهوک، از غرب به سنجار و از جنوب به الحضر محدود می‌شود. شهرستان تلعفر در مرکز و کانون مثلث مرزی است که اضلاع آن را عراق و ترکیه و سوریه تشکیل می‌دهند، به گونه‌ای که با مرز سوریه و همچنین ترکیه تنها 60 کیلومتر فاصله دارد.

بنابراین، بخشی از اهمیت تلعفر به موقعیت جغرافیایی این شهر باز می‌گردد که حلقه ارتباط بین سه کشور عراق و سوریه و ترکیه به شمار می‌آید. از لحاظ بافت جمعیتی،‌ اغلب ساکنان تلعفر شیعی و از ترکمن‌ها هستند. پس از آن، اهل سنت ترکمن و در پی آن اقلیت‌های اهل سنت کرد و عرب قرار می‌گیرند. این شهر ترکمن‌نشین عراق در ابتدای اشغال داعش، نزدیک به 300 هزار نفر جمعیت داشت که با حمله داعش، نزدیک به نیمی از جمعیت آن به سایر مناطق عراق از جمله منطقه کردستان عراق مهاجرت کردند. برخی سرکرده‌های مهم گروه تروریستی داعش ازجمله أبوعلی الأنباری أو أبو علاء العفری، جانشین ابوبکر البغدادی از این شهر بوده و به گفته برخی منابع مطلع، پس از ناپدید شدن البغدادی، رهبری داعش را برعهده گرفته است.گذشته از این، گروه تروریستی داعش از این شهر به عنوان مرکز آموزش و تجهیز نیروهای غیربومی استفاده می‌کند که از اروپا و کشورهای دیگر به آن ملحق شده‌اند. داعش به این شهر، لقب موصل کوچک داده است. در این میان نیز کردستان عراق، چشمداشت‌های خاص خود را در تلعفر دنبال می‌کند و مسئولان دولت فدرال کردستان، بارها به مناسبت‌های مختلف مدعی حق تاریخی کردها در شهر تلعفر، همانند شهر کرکوک شده و از ملحق کردن آن به منطقه کردستان سخن گفته‌اند.

الحشد الشعبی و عملیات آزادسازی تلعفر

همزمان با تصمیم دولت عراق برای آزادسازی شهر موصل در 16 اکتبر 2016 (6 آبان ماه)، نیروهای الحشد الشعبی در غرب موصل مستقر شدند و ضمن محاصره تلعفر از سه جهت، قصد داشتند راه فرار عناصر داعش به سمت سوریه را مسدود کنند.

حضور الحشد الشعبی در سمت غرب و آزادسازی مناطقی از آن، اعتراض‌هایی را در داخل و خارج عراق به دنبال داشت. برخی احزاب سیاسی عراق، وابسته به آمریکا و کشورهایی چون عربستان با متهم کردن الحشد به فرقه‌گرایی، خواستار عدم مشارکت آن در مناطق سنی‌نشین شدند.

ازجمله افرادی که با مشارکت نیروهای الحشد الشعبی مخالفت کرد، مسعود بارزانی، رئیس منطقه کردستان عراق بود. وی مدعی شده بود، این نیروها به دلیل گرایش‌های فرقه‌ای که دارند، نباید در عملیات آزادسازی تلعفر شرکت داشته باشند. در واقع این همان موضع ترکیه بود که از زبان مسعود بارزانی شنیده می‌شد در حالی که حضور الحشد الشعبی در عملیات‌های مختلف این ادعا را نقض می‌کرد.

حضور الحشد الشعبی در نزدیکی تلعفر واکنش‌های مداخله‌جویانه مقامات ترکیه را در امور عراق به همراه داشت. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با بیان این که شهر تلعفر متعلق به ترکمن‌هاست و آنکارا به اقدامات الحشد الشعبی حساس است، درباره حضور نیروهای الحشد در این عملیات
هشدار داد.

تحت تأثیر فشارهای داخلی و خارجی، حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق مجبور شد، برای آرام کردن مخالفان حضور الحشد در غرب موصل اعلام کند که تنها ارتش و نهاد مقابله با تروریسم در عملیات‌ موصل و تلعفر مشارکت
خواهند کرد.

احمد الأسدی، سخنگوی الحشد روز جمعه گذشته پس از تردیدها و مخالفت‌ها، با تأیید خبر مشارکت نیروهای الحشد در آزادسازی شهرستان تلعفر، شمار این نیروها را 20 هزار نفر اعلام کرد.

هم‌اکنون، نیروهای ائتلاف بین‌المللی ضدداعش به رهبری آمریکا و نیروهای عراقی متشکل از نهاد مقابله با تروریسم، نیروهای واکنش سریع، پلیس فدرال، ارتش عراق و نیروهای الحشد الشعبی در این عملیات مشارکت دارند.