مدیریت رسانه‌ها در وقوع بحران

بحران‌های طبیعی شامل زلزله، سیل و... است و بحران‌های غیرطبیعی عملیات تروریستی و مسائلی از این قبیل را شامل می‌شود که دست‌ساز بشر است.

بنابراین بحران چه طبیعی یا غیرطبیعی باشد، جایگاه رسانه‌ها در آن خیلی اهمیت دارد که هم بتوانند بحران را به نحو مطلوب پوشش بدهند و هم این‌که همه ابعاد آن را روشن کنند تا به لحاظ روانی به مردم هم کمک شود. وقتی بحران پیش می‌آید، رسانه‌ها چند نقش دارند که شامل قبل، حین و بعد از آن است. این سه مرحله در بحران‌های طبیعی امکان‌پذیر است، اما در بحران غیرطبیعی ما صحنه قبل از بحران را نداریم و رسانه‌ها با دو مرحله روبه‌رو خواهند بود، زیرا نمی‌توانند از قبل برنامه‌ریزی برای بحران داشته باشند.

البته رسانه‌های حرفه‌ای پیش‌بینی چنین مواقعی را از قبل دارند و می‌دانند در این طور مواقع چگونه به بحران بپردازند تا هم اطلاع‌رسانی داشته باشند و هم نکات لازم را به مسئولان و مردم توصیه کنند. به هر حال مردم حین و بعد از بحران نیاز به اطلاع‌رسانی دقیق و آرامش دارند. اگر رسانه‌ها کارشان را درست انجام ندهند، ممکن است با انتشار شایعات نه‌تنها آرامش را از مردم سلب کنند، بلکه باعث تشویش اذهان عمومی هم بشوند. رسانه‌ها موظف هستند در مواقعی که بحران پیش می‌آید مردم را به آرامش دعوت کنند و در کنارش اطلاع‌رسانی هم داشته باشند. از سوی دیگر در قالب برنامه‌های تحلیلی به تفسیر بحران پیش آمده و علل و عوامل آن بپردازند.

به همین دلیل اطلاع‌رسانی رسانه قبل و حین از بحران نقش بسزایی در میان مردم دارد و بعد از وقوع اتفاق، باید تحلیل از آن داشته باشد تا مردم از نگرانی در بیایند. در واقع به قول معروف باید شفاف‌سازی شود و توصیه‌های لازم را به مسئولان و مردم هم داشته باشد. متاسفانه گاهی رسانه‌ها خودشان بحران‌زا هستند و به گونه‌ای از بحران اطلاع‌رسانی می‌کنند که هم به شایعات دامن می‌زنند و هم این‌که سرنخ‌ها از بین می‌رود.

روزنامه‌نگار حرفه‌ای در مواقع بحران با شناختی که نسبت به رسالت و کارکرد خودش دارد، حتما می‌داند مردم به چه نیاز دارند و به جامعه کمک می‌کند؛ در نتیجه، آگاهی‌بخشی را به شکل مطلوب انجام می‌دهد، اما همان‌طور که تاکید کرده‌ام برخی مواقع رسانه‌ها از چنین موقعیت‌هایی در رقابت با رسانه‌های دیگر سوءاستفاده می‌کنند و به قول معروف به دنبال کاسبی هستند و از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند. اما رسانه‌های حرفه‌ای هم رسالت‌شان را درست انجام می‌دهند و هم مردم را به آرامش دعوت می‌کنند.

دکتر عباس اسدی

استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی