پایان نخستین مناظره انتخاباتی

به گزارش جام جم آنلاین، برنامه «اینجا ایران است» دقایقی پیش از شروع مناظرات دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، با پخش پشت صحنه‌هایی از برنامه به روی آنتن شبکه یک سیما رفت.

در این برنامه، لحظات ورود نامزدهای ریاست جمهوری به ساختمان معاونت سیما جهت برگزاری اولین مناظره تلویزیونی به صورت زنده نشان داده شد.

نامزدهای ریاست جمهوری ابتدا با استقبال حجت‌الاسلام موسوی مقدم قائم‌مقام رئیس سازمان صدا و سیما به سمت راهروی معاونت سیما هدایت می‌شدند و در ادامه با همراهی دکتر علی عسکری رییس سازمان صدا و سیما به اتاق انتظار وارد می‌شدند.

در تمام صحبت‌های مجریان این برنامه بر انتخاب اصلح رئیس جمهور تاکید شد و همینطور اعلام شد که مدت زمان و تصویر که از نامزدهای ریاست جمهوری پخش می‌شود، برای برقراری عدالت و انصاف کاملا یکسان و مساوی است .

حسن سلطانی اجرای برنامه «اینجا ایران است» را برعهده دارد. اولین مناظره تلویزیونی کاندیداهای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ساعت 16 و 30 دقیقه آغاز خواهد شد.

قرعه کشی اولین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به شرح زیر انجام شد

مصطفی هاشمی طبا: شماره 1

حسن روحانی:شماره 2

محمدباقر قالیباف: شماره 3

اسحاق جهانگیری:شماره 4

ابراهیم رئیسی: شماره 5

مصطفی میرسلیم: شماره 6

نامزدها به ترتیب این شماره ها بر روی صندلی می نشینند.

«مرتضی حیدری» مجری مناظره‌های انتخاباتی است.

- اولین مناظره انتخابات، راس ساعت 16 و 30 دقیقه، با پخش سرود ملی کشورمان و قرائت آیاتی چند از کلام الله مجید، آغاز شد.

سوال اول: جناب آقای میرسلیم، بفرمایید طرح و برنامه 4 ساله شما برای مدیریت حاشیه‌نشینی و جلوگیری از این پدیده چیست؟

میرسلیم: بسم الله الرحمن الرحیم / مهمترین سرمایه که در هر کشوری وجود دارد، نیروی انسانی آن است؛ این نیروی انسانی باید متناسب با ظرفیت‌های زیستی در کشور توزیع شود و بر مبنای استعدادی که نیروی انسانی دارد، مشارکت کند در پیشرفت کشور.

در کشور ما استان‌ها هر کدام از استعدادی برخوردار هستند و نیروی انسانی ما نیز با این استعدادها باید به شکوفایی برسند. عدم توجه به سیاست‌های آمایش سرزمین متاسفانه موجب شده است که بسیاری از افراد از نقاط روستایی به شهرها و از شهرها به کلانشهرها و حاشیه‌ها روی بیاورند.

این مسئله که پدیدار شده است به مشکلات متعدد اجتماعی، فرهنگی امنیتی و اقتصادی منجر شده است. ما چاره‌ای که برای حاشیه‌نشینی در نظر گرفته‌ایم بازگشت به سیاست‌های آمایش سرزمین توزیع صحیح جمعیت بویژه بکاریگری صحیح منابع آب در کشور است. چون آب است که منبع اساسی است و به دلیل عدم استفاده صحیح از منابع آب بسیاری از روستاهای ما متاسفانه مواجه با حالت بیابان زدایی شده‌اند و روستاییان به شهرها روی آورده‌اند.

یکی از دلایل بی توجهی به منابع‌ آن استفاده از چاههای عمیق و غیر مجاز و از بین رفتن شبکه‌های قنات در کشور است.

این روستائیان که نتوانسته‌اند درست از امکانات آبی استفاده کنند ناگریز به حاشیه شهرها پناه آورده‌اند و در آنجا با امکانات لازمی که برای زندگی صحیح انسانی مواجه نشده‌اند و به شهرها آمده ‌اند و تن به کارهایی داده‌اند که شخصیت انسانی آنها محترم شمرده نشده اند نتوانسته‌اند از بهداشت و درمان درست، آموزش و پرورش صحیح برخور دار شوند.

بنابراین مشکل اصلی حاشیه‌نشینی برمی‌گردد به عدم توجه به سیاست‌های آمایش سرزمینی ما ظرفیت‌های زیستی مان در مناطق مختتلف کشور یکسان نیست باید پاسخ بدهیم که به چه دلیل در استان سیستان و بلوچستان بویژه در اطراف زابل ما مواجه با مهاجرت گسترده شده‌ایم و آنها هستند که باید پشیتیبان اصلی مرزها باشند و تقویت کننده نیروی انتظامی باشند و این انجام نشده و معلوم نیست چه کسی با این مشکل که برای کشور ایجاد شده پاسخگو باشد.

** مجری: آقای هاشمی طبا اگر نقدی دارید به صحبت‌های میرسلیم بفرمایید؟

سید مصطفی هاشمی طبا: تشکر می‌کنم از صحبت‌های آقای میرسلیم اما لازم می‌دانم نکته‌ای را مورد توجه قرار بدهم تا این بحث مقدار زیادی بیشتر مورد توجه و عنایت قرار بگیرد.

بحث آمایش سرزمینی بحث روستائیان و بحث آب یا بحث‌های دیگر زیست محیطی که مستقیما بر می‌گردد به زیستگاه انسان در حقیقت یک میراثی از گذشتگان، میراثی از خداوند است که به بشر عطا شده است. وقتی ما بحث‌های مختلفی در کنار هم قرار می‌دهیم و اولویت برای آنها قائل نشویم موجب می‌شود بعضی از مسائل که در چشم می‌خورد و مسائلی که کمتر به چشم می‌خورد به آن عنایت نشود.

بنده می‌خواهم عرض کنم که واقعا سرزمین ما ایران دچار بحران شدید زیست محیطی است و زیستگاه انسان در این مجموعه کاملا در حال از بین رفتن است؛ مثال‌های متعددی در این مورد هست می‌خواهم عرض کنم که اولویت اولی که برای کشور ما باید ما قائل بشویم توجه به زیستگاه ما حفظ ایران است و اگر ما قرار باشد همه مسائل را بدون توجه به اولویت مورد توجه قرار بدهیم این نظر جناب آقای میرسلیم مورد عنایت قرار نخواهد گرفت.

** مجری: جناب آقای روحانی در خدمت شما هستیم.

حسن روحانی: تشکر از آقای میر سلیم به خاطر توضیحاتی که در مسئله حاشیه‌نشینی که یکی از معضلات مهم اجتماعی امروز است نه تنها ایران بلکه اکثر کشورها یا حتی شاید بتوان گفت همه کشورها لااقل سراغ ندارم کشوری که امروز داشته باشیم که در آن حاشیه‌نشینی نباشد.

معمولا حاشیه‌نشینی دور شهرهای بزرگ و کلانشهرها است و ریشه این مسئله به عوامل مختلف بر می‌گردد یک عامل مهم آن مسئله بیکاری است و عدم درآمد کافی فردی که در یک شهر دور زندگی می‌کند یا در یک روستایی زندگی می‌کند و منابع درآمدیش کافی نیست و یا اینکه اصلا نمی‌تواند شغلی داشته باشد برای اشتغال خودش ناچار است مهاجرت بکند.

معمولا در شهرهای بزرگ در مرکز کشور شرایط اشتغال بهتر است پناه می‌برد به آنجا خوب برای آنکه شب بتواند استراحت بکند یک جایی اطراف شهر پیدا می‌کند و بعد به تدریج خانواده خودش را می اورد اگر دید زندگیش خوب است دوستان و اقوامش را می‌اورد. پس یک مسئله مهم مسئله بیکاری است اگر طرف می‌خواست در موطن خودش زندگی کند شغل مناسب و درآمد مناسب ندارد. مسئله دیگر مسئله عدم تعادل است.

** مجری: آقای قالیباف در خدمت شما هستیم.

محمد باقر قالیباف: عرض تسلیت دارم به مناسبت شهادت 10 تن از مرزبانان کشورمان را. نکته حاشیه‌نشینی؛ نکته مهم و کلیدی است ما امروز حدود 11 میلیون نفر حاشیه‌نشین داریم که به دلیل فرصت‌های نامناسب و بحران‌های اقتصادی بوجود آمده است.

ما باید در دراز مدت و کوتاه مدت برنامه‌ریزی برای این عزیزان داشته باشیم. معمولا دولت‌ها از این مسئله حمایت می‌کنند بخشی از این محرومین و کم درآمدها همین حاشیه‌نشین‌ها هستند دولت هم در گذشته تدبیر کرده با یارانه به اینها کمک کنند اما گله آدم‌ها این است که در هفت سال گذشته با توجه به افزایش تورم و گرانی که اتفاق افتاده ارزش آن 45 هزار تومان امروز به کمتر از 15 هزار تومان رسیده است گله اول آنها این است که چرا این افزایش پیدا نمی‌کند همپای تورم کشور.

یا گله آنها این است که چرا یارانه‌ها بین همه مساوی تقسیم می‌شود البته نگرانی هم دارند که افزایش یارانه‌ها باعث گرانی هم در کشور نشود که من فکر می‌کنم جنابعالی با این موافق هستید من می‌خواهم بدانم جنابعالی برای یک اقدام کوتاه مدت برای این محرومین چه اقدامتی را انجام می‌دهید و برای دراز مدت که به طور ریشه ای چه؟

** مجری: جناب آقای جهانگیری در خدمت شما هستیم.

اسحاق جهانگیری: فکر می‌کنم حاشیه‌نشینی یک از مهمترین آسیب‌ها است که در کشور از تهران گرفته تا اصفهان، زاهدان و مشهد و شهرهای بزرگ با این پدیده روبرو هستند مسئله‌ای که در این خصوص وجود دارد باید به این مردم به صورت جدی توجه کرد نباید به آنها به عنوان افراد غیر ایرانی نگاه کرد. باید به آنها توجه شود خوشبختانه در دولت یازدهم با این پدیده با برخورد بسیار علمی و دقیق و کارشناسی ما سازماندهی کرده‌ایم یک شورایی درست کردیم به نام شورای بازآ فرینی مناطق سکونتی مردم بافتهای میانه‌ای و حاشیه‌نشینی برای سلامت آنها برنامه‌ریزی دقیقی شد.

تقریبا همه آنها در این دولت بیمه شدند مسئله بهداشت آنها. جوانان آنها که به سن تحصیل می‌رسند از تحصیل محرم می‌شدند در این دولت برای آنها برنامه‌ریزی شده است. کسانی که به سن تحصیل رسیده بودند و با محدودیت روبرو بودند.

** مجری: آقای رئیسی در خدمت شما هستیم.

سید ابراهیم رئیسی: در مورد حاشیه‌نشینی مسئله اول آمار است؛ آمار 11 میلیون مربوط به سال 92 است؛ الان آمار شاید تا 16 میلیون نفر بشود آمار دقیق، باید نسبت به حاشیه‌نشینی معلوم شود. نکته دیگر یک بحث علمی و تحقیقی می‌کنیم که حاشیه‌نشینی دلایل آن چیست مثل اینکه روستاها کم آبی اینها علل است.

سخن ما این است که با عزیزانی که در حاشیه شهرها هستندن چه کنیم؟ اولین گام مسئله نوسازی و به‌سازی نسبت به مسکن و خانه آنهاست که حتما باید صورت گیرد نظام شهری باید ماموریت بگیرد و ساماندهی بکنند.

اینها عزیزمان ما هستند که با مشکلاتی مواجه هستند که این زندگی را انتخاب کرده‌اند حتما مسئله آموزش، بهداشت و مشکلاتی که اینها با آن مواجه هستند به صورت جدی تثبیت مالکیت‌زا مسائل مهمی است که باید صورت بگیرد. ما در حاشیه شهر مشهد از اقدامات اولیه که کردیم بسیاری از حاشیه‌ها می‌گفتند که این خانه مال خودمان هستند یا نه بسیاری این مشکلات را دارند.

** مجری: آقای میرسلیم در خدمت شما هستیم برای پاسخ به نظرات دوستان.

سید مصطفی میر سلیم: من برای چاره‌جویی تاکید می‌کنم بر اقدامات تکمیلی که باید صورت بگیرد. قطعا دولت محترم با بودجه‌های هنگفتی که سالانه در اختیار داشته در طول 4 سال گذشته اقداماتی را انجام داده است برای رسیدگی به محرومان در مناطق حاشیه‌ای شهرها اما کفایت نمی‌کند و ضرورت دارد به طور جدی قبل از اینکه ما مواجه با فاجعه‌های اجتماعی بشویم به مهار کردن این مشکل بپردازیم.

اولا برای بازگشت آنهایی که امکان بازگشت‌شان به روستاها و شهرهای کوچک میسر است باید آماده‌سازی صورت بگیرد. این آماده‌سازی به مفهوم آن است که ما قائل به اعمال مدیریت صحیح بر مدیریت ابی کشور بشویم. 350 هزار چاه غیر مجاز یعنی از بین بردن منابع آبی کشور و فرونشست زمین‌ و متاسفانه ضایع کردن امکاناتی که می‌توانست به طور پایدار برای تولیدات کشاورزی کشور باشد.

دوم اینکه امکانات اولیه رفاهی در روستا باید فراهم شود که روستائیان احساس نکنند برای تامین نیازمندی‌های خود ناچارند به شهرهای بیاند. در این زمینه کارهایی انجام شده اما کافی نیست و ناقص است.

ما باید از بی عدالتی پرهیز کنیم در شهرهای ما جاذبه‌های کاذبی ایجاد شده‌اند تا موجب شده روستائیان مهاجرت کنند به شهرها و این راهی شده است برای مهاجرت به شهرها.

در حاشیه مناطق شهری هستند باید دقت کرد که انسان‌های شریفی هستند که به دلایل خاص اجتماعی به حاشیه شهرها پناه آورده‌اند باید از لحاظ آموزش و پرورش بسیار بسیار اهتمام بورزیم که کوچکترین نقصی در آموزش آنها ایجاد نشود. امروز مواجه هشتیم با 10.2 جمعیت کاملا بیسواد در کشور که برازنده جمهوری اسلامی ایران نیست.

** مجری: روی میزها گوشی هست برای نامزدهای محترم، چون استودیو نسبتا بزرگ است ممکن است حرف همدیگر را نشنوند برای همین تعبیه شده و هیچ ارتباطی به بیرون استودیو ندارد.

قرعه کشی نامزد بعدی: آقای رئیسی تقاضا می‌کنم بفرمایید در جایگاه.

** سوال مجری: چه برنامه ای برای کاهش فاصله طبقاتی و افزایش عدالت اجتماعی پیشنهاد می‌کنید.

سید ابراهیم رئیسی: عدالت اجتماعی یکی از اهداف مهم نظام جمهوری اسلامی است و فاصله طبقاتی به هیچ عنوان زیبنده نیست. لکن آنچه نگران کننده است عبارت از اینکه ضریب جینی نشان دهنده این است که در سال‌هایی که هدفمند کردن یارانه ها مطرح بوده است، طبق آمار مرکز آمار، این فاصله کمتر شده است و این سنوات اخیر ما شاهد بیشتر شدن فاصله طبقاتی هستیم.

یعنی از 36 صدم به 43 صدم رسیده و 7 واحد افزایش یافته است. این فاصله نشان بدی است و این نشان باید حتما مورد توجه مسئولان و دولتمردان قرار بگیرد. امروز توجه به طبقه پایین جامعه اولویت است. راهکار برون رفت از این وضعیت که مشکلات بسیار اجتماعی و سیاسی می تواند ایجاد کند.

راهکار آن نسبت به دهک‌های پایین حتما یک افزایشی در یارانه‌ها داشته باشیم. در گام اول سه دهک اول افزایش سه برابری و در گام دوم نسبت به توانمند سازی افراد تحت پوشش سازمانهای حمایتی. حتما برنامه‌ریزی شود برای اینکه حداقل در سال یک میلیون نفر از تحت پوشش اینها خارج شوند با توانمندسازی نسبت به دهک‌های متوسط حتما باید تسهیلاتی را قائل شویم در مسکن و شغل و درآمد آنها تا اینکه بتوانیم فاصله طبقاتی را در جامعه کمتر کنیم و این نکته حائز اهمیتی است که نسبت به مالیات هم همینطور. ما از حقوق بگیرانی که امروز درآمد آنها زیر سه میلیون تومان است باید نسبت به اخذ مالیات از آنها حتما تجدید نظر شود.

ضمن اینکه از افرادی که فرار مالیاتی دارند به عنوان اینکه از آنها به یقه سفیدها تعبیر می‌شود، واقعا زیبنده نیست که از همه درآمدها و کارکنان مالیات بگیریم اما افراد دیگر دور بزنند. اگر گام‌هایی برداشته شود برای کاهش فاصله طبقاتی، برای عدالت اجتماعی در نظام زیبنده خواهد بود.

قطعا اقداماتی باید نسبت به قشر فقیر جامعه، نسبت به اشتغال برای کسانی که کار ندارند در جهت کم کردن این فاصله تاثیر گذار باشد. اگر اقدام فوری در ارتباط با کم کردن فاصله طبقاتی نشود باید شاهد برخی بحرانهای اجتماعی باشیم.

سید مصطفی میرسلیم: نکات مهمی را مطرح فر مودید، میخواستم بپرسم آیا اقداماتی که در طول برنامه پنجم توسعه انجام شده در جهت کاهش عدالت اجتماعی بوده و توانسته به سرانجام مطلوب برسد؟ دوم اینکه چگونگی تغییر روند تبعیض را در جامعه تبیین بفرمایید و چه نسبتی بین تبعیض های جامعه و عدالت اجتماعی برقرار است و چه می شود کرد که عدالت اجتماعی با رفع تبعیض مستقر شود؟ آیا شما فکر می کنید که نوع سبک زندگی ما دگرگون شود و چگونه؟

سید مصطفی هاشمی طبا: بنده هم از آقای رئیسی به خاطر توجه به قشر مستضعف و محروم تشکر می‌کنم و یقیناً اقشار محروم معلولان و بی سرپرستان باید مورد توجه دولت جمهوری اسلامی قرار بگیرند و از طریق سازمان‌های حمایتی مثل کمیته امداد و بهزیستی این قشر مورد توجه قرار بگیرند اما معنی این، آن است که ما باید یارانه هایی که به صورت عمومی توزیع می‌کنیم در دسترس آنها قرار بدهیم تا سروسامان بگیرند.

اما اگر به این مسائلی که فرمودند و همه اش درست است توجه کنیم معنیش بزرگتر شدن دولت است و به نوعی هرچه بیشتر فروش ارز و واردات هرچه بیشتر برای تبدیل ارز به ریال. باید ببینیم حد و سقف توانایی دولت در بزرگ شدن چقدر است؟ اگر همه این توقعات را از دولت داشته باشیم که چنان کند این ممکن نیست. باید برای اینکه امکانات بهتری برای عموم مردم و بالاخص در اختیار طبقات ضعیفتر قرار بگیرد تولید ناخالص ملی را با به سازی صنعت و اصلاح کشاورزی و بخصوی با خدمات و علی الخصوص با توریسم حل کنیم تا تولید ناخالص ملی و سرانه افراد بالا برود و گرنه پرداختن به معلول‌ها به تنهایی چاره درد نیست. منابع محدود است.

حسن روحانی: مسئله عدالت اجتماعی و کم کردن فاصله اقشار مختلف جامعه اهمیت فراوانی دارد؛ امروز باید تلاش کنیم اولا تعادلی بین شرق و غرب کشور بوجود بیاوریم. غرب کشور شرایط بهتری دارد شرق بخاطر کویری بودن و کم آب بودن شرایط سخت تری دارد و این برای امنیت ملی ما مهم است. دولت به شرق کشور به همین دلیل توجه بیشتری کرده. گاز را رساندیم به زاهدان. بندر چابهار توسعه زیادی پیدا خواهد کرد و همچنین اقشاری که مستضعف هستند و در فشار زندگی هستند باید به آنها رسیدگی بیشتر شود. حقوق افرادی که پایین تر می گیرند باید رسیدگی شود و رسیدگی می شود.

بازنشستگان این که گفته شد نسبت به اقشار مختلف بتوانیم یارانه را بالا ببریم الان مستمری بگیری افرادی که در کمیته امداد هستند یا بهزیستی نسبت به اول دولت به سه برابر و بیش از آن افزایش یافته و اینکه ما در افرادی که نیازمندند مثل معلولین باید به آنها رسیدگی شود. الان برای تمام خانواده‌های دارای دو معلول خانه ساخته شده و برای تک معلولها دارد ساخته می شود. اگر بخواهیم عدالت اجتماعی را برقرار کنیم باید رانتها را از بین ببریم و با فساد مبارزه کنیم.

محمد باقر قالیباف: همانطور که اشاره شد عدالت اجتماعی از موضوعات مهم و از اهداف اساسی انقلاب اسلامی بوده ولی همه شاهدیم وقتی مشکلات اقتصادی و بحران داریم تحقق عدالت اجتماعی سخت است. وقتی در تهران کار را شروع کردیم گفتیم فاصله جنوب و شمال را کم کنیم. امروز در سطح شهر مشخص است، چه در حوزه کالبدی و چه در حوزه انسانی و توجه به محرومین. ولی همه می‌دانیم که در این ناعدالتی اقتصادی و نابرابری های فرصت‌های اجتماعی مثلا همین بیکاری و شغل که در حقیقت می تواند در این حوزه که حق شهروندان است توجه شود من در برنامه جنابعالی دیدم که به این موضوع پرداختید و در برنامه ما هم هست. در ابتدا یک اشتغال حمایتی و در ادامه به سمت اشتغال پایدار می رویم.

واقعیت این است که امروز شکاف طبقاتی در جامعه ما بیشتر شده و فرصت‌های اجتماعی امروز نابرابرند. یعنی بهره‌ای که آن 4 درصد می برند هیچوقت بقیه 96 درصد مردم نمی‌برند. ما در برنامه پنجم هم چنین هدفی داشتیم. ارزیابی شما از اینکه چقدر برنامه پنجم توانسته موفق باشد چیست؟

اسحاق جهانگیری: محدود کردن عدالت فقط به اقتصاد ظلم است. عدالت آموزشی و سیاسی یعنی هر فردی نه صرفا به دلیل وابستگی به تفکر و جریان سیاسی در یک جا قرار گیرد. عدالت قضایی یعنی تمام دستگاه‌ها و مردم که مراجعه می کنند به دستگاه های قضایی احساس عدالت کنند. متاسفانه احساس عدم عدالت در کشور بالا رفته است.

باید اقداماتی انجام بدهیم که همه جامعه احساس کند مسئولان‌شان در سطوح مختلف برمبنای عدالت تصمیم می‌گیرند.

عدالت اقتصادی یک نماد مهم است؛ یک بخشش عدالت منطقه ای و جغرافیایی است. برخی مناطق مرزی محرومند باید آنها را رشد داد. برخی افراد به ثروت‌های بادآورده دسترسی پیدا کرده اند. کسی که می تواند در تماس با برخی مسئولان به سرمایه های بزرگ دست یابد موجب توسعه بی عدالتی می شود. اینکه یک فرد موفق میشود بیش از 3.8 میلیارد دلار از اموال کشور به جیب بزند، هرکسی می شنود می فهمد جامعه به سمت بی عدالتی رفته است و متاسفانه عده ای به حداقل‌ها هم نیازمندند.

مطالبی که دوستان درباره ضریب جینی گفتند، یارانه ها در سال اول ضریب جینی را تغییر داد چون در بین همه مردم 45 هزار تومان توزیع شد. اینکه می‌گویند به سه دهک افزایش بیشتر می دهیم یعنی به دهکهای چهارم و پنجم ضعیف‌تر می شوند.

سید ابراهیم رئیسی: تشکر می‌کنم از دیدگاه کاندیداهای محترم؛ نسبت به عدالت اجتماعی نمی خواهیم ابعاد مختلفش را توضیح دهیم. هیچ مفهومی بعد از توحید به اندازه عدالت فراگیر نیست. فرمایش شما راجع به فاصله طبقاتی بود و من درباره آن توضیح دادم. آنکه شاهدیم برنامه پنجم اجرا شد؟ الان شاهد بیکاری بسیار یاز جوانان تحصیل کرده و تعطیل شدن کارگاه‌های تولیدی بسیاری هستیم. شاهد مشکلات اقتصادی هستیم که فاصله را بیشتر کرده است.

بر کسی پوشیده نیست که زندگی برخی افراد محروم که خودم سرکشی کردم فقط درآمدشان همین 45 هزار تومان است یا از بهزیستی و امداد میگیرند. آیا با این پولها امکان گذران زندگی هست؟ حتما باید این وضعیت تغییر کند. قدرت خرید کم شده. باید با واقعیت زندگی محرومین سخن بگوییم. باید تغییری در قشر بسیار ضعیف بدهیم.

نسبت به رانت‌ها که فرمودند، 50 درصد مردم که وام نگرفته اند باقی هم 5 درصد وامهای بسیار کلان که برخی نقدینگی‌هایی که آمده وارد بازار. چرا کارگاه ها می‌گویند نقدینگی نداریم؟ برای اینکه دست آن چند نفر رفته. امروز برای تسهیلات ازدواج دختر و پسر ما با مشکل مواجه است و افرادی راحت وام میگیرند. آنچه الان رخ داده عبارت از آن است که یک فاصله طبقاتی بیشتری را شاهدش هستیم و این را هیچکس منکرش نیست.

یک نظریه اینجا هست و آن اینکه آیا به افرادی امکانات بدهیم و فقرا و محرومین را به حساب نیاوریم که اینها هم به نوایی برسند در کنار سرمایه گذاری سرمایه داران؟ یا اینکه از هرگونه سرمایه گذاری حمایت کنیم و محرومان هم کمک بگیرند؟

کاخ نشینی و کوخ نشینی را نمی پسندیم. زندگی اشرافی سازگاری با نظام ندارد. برنامه ریزی و سیاستگداری باید بنوعی باشد که فاصله طبقاتی را کمتر کند تا شاهد عدالت اجتماعی باشیم آنهم نه در سخن، بلکه در عمل و اقدام. این می تواند جلوی بسیاری از رانتها و فسادها را بگیرد.

عرض من خدمت مردم این است که برنامه ریزی‌ها در دولت باید به سمت کاهش فاصله طبقاتی برود. فاصله طبقاتی هیچ نسبتی با عدالت اجتماعی ندارد و حتما باید برویم دنبال کمتر و کمتر کردن آن. هم از آمار بیکاران کاسته شود هم آنها که جیبشان خالی است دولت کمک کند. ما حق خود محرومان را می خواهیم بدهیم؛ حق خودشان است و اصلاً اینکه دولت بزرگ می شود در کار نیست. اصل کار این است که از تولید حمایت کنیم ولی برخی هستند که همین الان باید کمک کنیم.

قرعه کشی نامزد بعدی: آقای هاشمی طبا تقاضا می‌کنم بفرمایید در جایگاه.

** سوال مجری: مشکل مسکن ناشی از چه مولفه‌هایی است و چه طرحی برای حل مشکل مسکن زوج‌های جوان دارید؟

هاشمی‌طبا: همیشه سخن این بوده که دولت این کار یا ان کار بکند.

اصلا امکان بزرگ‌تر شدن دولت بدون توانمند شدن اقتصاد ما و افزایش درآمد ملی ندارد.
مشکل مسکن طبیعی است؛ از مشکل مسکن مهم‌تر مشکل اشتغال است که بدون آن امکان کارهای دیگر وجود ندارد.
اگر زوجی کار داشته باشند می‌توانند کار کنند و و خانه بخرند و قسط وام‌ها را بدهند.
اگر مشکل اشتغال حل بشود، مشکل مسکن هم حل می‌شود.

جهانگیری: ما با تعداد قابل توجهی خانه خالی مواجه هستیم. سقف تسهیلات مسکن افزایش یافته و برای خانه اولی‌ها صندوقی تشکیل شده تا بتوانند با سرمایه‌گذاری وام بگیرند.

قالیباف: در حوزه اجتماعی بحث‌هایی می‌شود اما ۴ درصد در جامعه از همه چیز برخوردارند و ۹۶ درصد از چیزی برخوردار نیستند. ما بیش از ۳ میلیون مسکن خالی در کشور داریم؟ این مسکن‌ها متعلق به همان ۴ درصد است که یک ویلا در شمال و یک ویلا درجای دیگر دارد و ثروت‌های بادآورده دارد. باید با ۴ درصد که رانت چند میلیونی گرفته باید برخورد شود و نباید بگذاریم که تکرار شود.

در سال ۹۵ بیش از ۵۳۰ میلیارد وام گرفته‌اند و خیلی ها در صف گرفتن وام ازدواج هستند.

روحانی: برای مسئله مسکن برنامه های مختلفی در دولتهای قبل اجرا شد و مسکن مهر طرح دولت سابق بود.با وجود مشکلات به دنبال تکمیل این پروژه بودیم و تا پایان کار دولت مشکلات این طرح با وجود اینکه در جاهایی ساخته شده که متقاضیانی ندارد حل می‌شود.

مردم را باید یاری کرد که مسکن خود را انتخاب و خرید کنند وام لازم در اختیار خانه اولی ها قرار می گیرد و 80 میلیون وام در اختیار این افراد قرار میگیرد.

میرسلیم: سرمایه‌گذارانی هستند که دارند پول خود را خرج مسکن‌های تجملی می‌کنند که بخشی از آن هم خالی است. چگونه این سرمایه‌گذاری‌ها را متوجه ساختمان‌های ارزان و مناسب برای زوج‌های جوان بکنیم؟ شما مسکن ارزان را چگونه می‌بینید؟ آیا دولت باید مسکن رایگان و ارزان بدهد؟ چاره زوج‌های جوان را در مسکن دار شدن می‌بینید؟ چرا راه‌حل اجاره یا اجاره به شرط تملیک را مطرح نمی‌کنید؟

رئیسی : اساس بر توانمند سازی مردم است تا بتوانند مسکن تهیه و بافت فرسوده را بازسازی کنند. حتما باید زوج های جوان را درتهیه مسکن کمک کرد. نمی شود از سویی برای ازدواج تبلیغ کرد و ۱۱ میلیون جوان آماده ازدواج باشند اما از سوی دولت اقدامی صورت نگیرد.

مسکن مهر باید هرچه سریعتر تکمیل و تحویل داده شود. با کمتر از ایجاد یک میلیون مسکن در هر سال در کشور همچنان عقب هستیم.

هاشمی‌طبا: دغدغه ما باید برای همه مسایل کشور باشد و نه فقط مسکن.

نباید فقط بگوییم حلال همه مشکلات دولت است.
دولت هم برای خود محدودیتهایی دارد.
مسکن در اقتصاد کشورها امر درجه یک نیست.
در اقتصاد کشورها حفظ کشور اولویت اول است.
تا ده سال آینده حاشیه نشینی به ده میلیون نفر میرسد.

قرعه کشی نامزد بعدی: آقای روحانی تقاضا می‌کنم بفرمایید در جایگاه.

** سوال مجری: مشکل ازدواج جوانان ناشی از چه عللی است و برنامه شما برای حل این مشکل و افزایش چشم گیری ازدواج چیست؟

روحانی: مسئله ازدواج یکی از نیازهای طبیعی همه‌ی انسان‌ها و بویژه جوانان عزیز ما هست که امروز خب مشکلاتی در این زمینه وجود دارد برای ازدواج. اولین مشکلی که هست اشتغال است و فضایی که در جامعه باید به وجود بیاید برای امید به آینده. اولین اقدامی که باید در جامعه انجام دهیم برای مسائل اجتماعی‌مان، چه ازدواج و چه سایر مسائل مسئله ی ایجاد امید نسبت به آینده است.

زمانی که جامعه نسبت به آینده خود در تردید باشد هر روز یک تهدیدی جامعه اش را بتواند تحت فشار قرار دهد آینده برایش روشن نباشد هر روز یک تهدید جدید و حصر جدیدی برای کشور خودش شاهد باشد، نشاطی را برای جامعه باقی نگذاریم هر روز یک محدودیتی به غیر از آن‌چه در قانون آمده و سلیقه ای برای جوانان به وجود بیاوریم مسلما در زندگی و نشاط و ازدواج و آینده زندگی مردم را دچار مشکل می کنیم. جامعه را باید نسبت به آینده امیدوار کنیم.

باید شغل لازم را برای جوانان به وجود آوریم. در طول 10 سال 83 تا 93 یک جمعیت 6 میلیون و 600 هزار نفر آماده ورود به بازار کار بودند و از این رقم، 600 هزار نفر شغل پیدا کردند. در این شرایطی که وضع درآمد ارزی بسیار خوب بود و می‌توانستیم همه افراد متولد دهه 60 را؛ ولی آنها رها شدند و دیدیم چه مشکلاتی جامعه مواجه شد. امروز امید به آینده در جامعه ما افزایش یافته و مردم و جوانان ما به آینده خود کاملا امیدوار هستند.

اشتغال شرایطش یعنی شرایط کسب و کار در جامعه ما بهبود یافته. اساس اشتغال شرایط کسب و کار است که از ربطه 152 رسیده به 120. بنابراین شرایط کسب و کار در جامعه بهتر شده است. این محیط کسب و کار مهمترین مسئله است. اعتماد به سرمایه گذاری افزایش یافته که اگر نباشد شغل و ازدواج و زندگی نیست.

مردم به فضای مجازی دست یافتند؛ اگر دولت یازدهم نبود همه این راهها مسدود شده بود و دوستان ما هم نمیتوانستند از این فضا برای تبلیغات خود استفاده کنند.

قالیباف: تشکر می‌کنم؛ همانطور که شما اشاره کردید مشکل جدی امروز ما در بحث ازدواج اشتغال است. جنابعالی در آغاز دوره به مردم عزیزمان قول دادید 4 میلیون شغل ایجاد کنید. در همان ابتدای مذاکرات.

** روحانی با قطع سخنانی قالیباف: ببخشید آقای قالیباف یک سایت گمنامی حرفی می‌زند بعد یک سایت معروفی نقل و روزنامه نقل؛ شما می‌خواهی از آن روزنامه نقل کنی؟ من هیچ‌وقت قول 4 میلیون شغل ندادم و این دروغ محض است.

**قالیباف: شما که از آزادی گفتید حداقل اجازه بدهید نظرم را بدهم. در این دو دقیقه اتفاقی نمی افتد، حتما امید مهم است؛ حتما نشاط مهم است. حتما حقوق شهروندی مهم است. شبکه های اینترنتی مهم است. ولی واقعا امروز در واقع افسردگی چقدر شده؟ بنابر آمار خود دولت. امروز شرایط غیرقابل قبول شده در این موضوع. این از کجا می آید؟ نشاط از کجا می آید. زندگی خوش. شما می گویید این زندگی خوش هست. واقعا مردم عزیز شما امروز حستان این است که کسب و کار رونق پیدا کرده؟

واقعا در ذهنتان این است که آمار بیکاری بیشتر شده یا کمتر شده؟ ظاهرا آقای روحانی اجازه صحبت به من نمیدهند.گر اینها را حل کردیم امید داریم و نشاط داریم. اشکال اساسی ما سرمایه هم نیست می شود آورد، همین نگاه مدیریتی و عدم تحمل است که اجازه حرف زدن به دیگران هم نمی دهد.

جهانگیری: فکر می‌کنم که یکی از مهمترین نیازهای جوانان ما مسئله مسکن، ازدواج و اشتغال و تحصیل است. دولت باید بستر همه اینها را فراهم کند. از اینها مهمتر اینکه جوانان باید پذیرفته شوند و احترامشان حفظ شود و به بهانه های واهی به آنها اهانت نشود. جوان باید مورد احترام جامعه باشد. هم دختر جوان و هم پسر جوان. اشتغال حتما یکی از مهمترین کارهاست.

فکر می‌کنم آقای روحانی رئیس ما هستند ولی الان رقیب هستیم. یکی از کارهایی که الان انجام گرفت وام 3 میلیونی تبدیل به 10 میلیونی شد. 296 میلیارد تومان کل وام ازدواج در 92 بود که به 9800 میلیارد یعنی سی برابر تبدیل شد. در اشتغال حتما روحانی اشاره می کند راجع به گردشگری ایشان فرموده بودند با افزایش آن شغل ایجاد می‌شود.

چه کسانی به سفارت عربستان جمله کردند؟ چه کسانی باعث شدند 700 هزار شیعه که می آمدند و زندگی مردم مشهد می چرخید به هم خورد. بله ما نمی‌توانیم به سفارت حمله کنیم. دولت حمله کرد آقای قالیباف؟ چه کسانی حمله کردند؟ آنها الان در ستادهای کدام کاندیدا حضور دارند؟ کدام کاندیداها از آنها دفاع می‌کردند پول می دادند؟

رئیسی: نکته ای که جناب دکتر روحانی اشاره کردند که جوانان باید نشاط و شادمانی داشته باشند را کاملا قبول دارم ولی آقای دکتر وقتی جوانی دختر مورد نظر خود را می پسندد برای ازدواج، باید کاری کنیم سریع تسهیلات بگیرد و مسکن داشته باشد. داریم درباره واقعیات حرف می زنیم. بحث سیاسی نیست. وقتی می گوییم ازدواج،‌حتما 700 هزار تا می تواند به 1 میلیون ارتقا یابد.

وقتی 500 هزار نفر پشت وام باشند این اتفاق نمی افته. برخی بدون وثیقه و یا با وثیقه به راحتی تسهیلات میلیاردی می گیرند. خب این جوان همین 10 میلیون را بگیرد.

سید مصطفی میرسلیم: آقای روحانی شما موکول کردید موضوع ازدواج را به اشتغال؛ البته این می تواند کمک کند ولی موکول کردن آن به این کامل نیست. ما باید توجه کنیم که دیر شدن اشتغال مشکلات متعدد اجتماعی و انحراف عاطفی و اخلاقی و جنسی را ایجاد می کند. شما باید به این نکته توجه کنید که تشکیل خانواده سست شده و این منجر شده به اینکه خانواده ها با استحکام روبرو نباشند و گرایش به طلاق زیاد باشد.

چگونه شما فکر می‌کنید می توانیم بهبود ببخشیم به ازدواج جوانان با منظور کردن موضوع خانواده در طرح های کشور. خانواده برای ما اصالت دارد و سنگ بنای اصلی جامعه ماست. چه تدبیری اندیشیدید برای مقابله با جنگ نرمی که هدف اصلی اش تضعیف خانواده است و ما متاسفانه ضربه های زیادی خوردیم. چگونه می شود از امنای محله استفاده کرد برای تشکیل صندوق حمایت از ازدواج و تامین جهیزیه. یکی از نکات مهم توجه به مراکز مشاوره است.

سید مصطفی هاشمی طبا: با تشکر از تذکراتی که همه عزیزان فرمودند، باز هم در اینجا به نظرم همینطور نقش دولت را می خواهیم پررنگ کنیم و همه کار را فلشش را به سمت دولت ببریم. واقعا ادعای اینکه دولت می تواند اینکار را بکند در امر ازدواج جوانان هم دخالت کند و اصل ازدواج را مطرح کند بازهم مقداری خوش بینی است.

به نظرم می آید سبک زندگی ما و مسائل فرهنگی که در کشور ماست آنچه که امروز برای یک زندگی لازم دیده می شود آنچه که دست و پای جوانان را بسته به جای زندگی می‌خواهند با هم معامله کنند و شرایط سختی برای هم قرار می‌دهند باید مورد توجه قرار گیرد. مسائل فرهنگی یعنی باید مورد توجه قرار بگیرد. جای جامعه شناسانی که در این باره تحقیق کرده اند خالی است.

البته باید حتما کار و شغل داشته باشند افرادی که تشویق به ازدواج شوند و به قول امام بروند با هم بسازند. این سازش در جامعه ما متاسفانه کم رنگ شده بخاطر مسائل فرهنگی.

حسن روحانی: ما اینجا نیامدیم برای رای جمع کردن؛ هدف مناظره این است که برنامه های آینده مان را برای مردم توضیح دهیم. مردم می‌خواهند بین نامزدها یک نفر را انتخاب کنند می‌خواهیم کمک کنیم تا راحت‌تر انتخاب کنند. اینکه از هر جایی و هر سایتی و هر حرفی و کلامی درست و نادرست و دروغ و راست برای اینکه ما لطمه بزنیم به رقیب استفاده کنیم کار صحیحی نیست.

اونها که در این راه می‌آیند قاعدتا برای خدمت به مردم می‌آیند تا به جامعه و کشور خدمت کنند. اگر نقل قولی میخواهیم بکنیم یا نسبتی بدهیم این ها باید صحیح و درست باشد و نادرست نباشد. علت اینکه خواستم آقای قالیباف روی کلامش ادامه ندهد خواستم گناهش اضافه نشود؛ چون دروغ بود والا حاضرم بقیه وقت را هم به ایشان بدهم.

مسئله ازدواج خب بله ما نیاز داریم به تسهیلات و اشتغال برای آنها و اینکه آنها به آینده خودشان امیدوار باشند و فضای جامعه را درست کنیم. برای اینکار نمی شود اینجا عدد و رقم بدهیم و بگوییم یک میلیون نفر را مسکن و یک میلیون شغل و. ..؛ مگر اینکه کسی واقعا برنامه داشته باشد و بگوید.

مردم ما باید بدانند که دولت وقتی می ‌گوییم، درآمد دولت عمدتا نفت است و مالیات. بقیه خیلی کم است. مالیات می‌شود وسعت داد و پیدا کرد افرادی که قبلا مالیات نمی دادند و این را دولت الان الکترونیکی کرده؛ امروز جنسی که وارد می شود از دم مرز معلوم است و همه در سایت روشن است که از کجا آمده؛ در امر مالیات روز به روز هدف اصلی دولت شفاف سازی بود تا همه عادلانه مالیات دهند.

می خواهیم روز به روز اتکای به نفت کم شود. در این دولت به جای 45 درصد به 30 درصد رسیده است ، و باز هم باید اتکا به نفت کاهش دهیم ولی در همین سالها کم کردیم. دولت یازدهم 40 میلیارد دلار ریخته به صندوق دولت دوازدهم هم 60 میلیارد دلار می ریزد. مالیات هم حدی دارد. حساب کنیم، وقتی میگوییم به 1 میلیون نفر شغل می دهیم خب به 10 میلیون نفر بدهیم ولی باید حساب کنیم از کجا می آوریم. آقای قالیباف 200 میلیارد دلار در نفت و گاز ‌طرح برای سرمایه گذرای داریم الان چند سرمایه گذار آمده اند و این خیلی کم است نسبت به نیاز ما. ما رشد 8 درصد میخواهیم.

قرعه کشی نامزد بعدی: آقای جهانگیری تقاضا می‌کنم بفرمایید در جایگاه.

** سوال مجری: با توجه به عدم رضایت کافی ارباب رجوع در دریافت خدمات دستگاه های اجرایی مهمترین اقدام دولت برای کاهش بروکراسی چیست؟

جهانگیری: پیش نیاز هر توسعه‌ای در واقع افزایش سرمایه اجتماعی کشور است اساس سرمایه اجتماعی عبارت است از اعتماد رضایت و مشارکت مردم.آنچه مهم است نگاه ما نسبت به مسائل اجتماعی است دولت یازدهم رویکرد غالب آن به مسائل اجتماعی نگاهی منحصر به فرد بود.

اخلاق از مهمترین مسائلی است که در واقع باید مورد توجه قرار بگیرد با فریب و دروغ نباید با جامعه صحبت شود. ما امیدواریم که کشور موفق بشود آسیب‌های اجتماعی را با روش علمی و ساختارها و اصلاح روندها اصلاح بکند.

خوشبختانه در زمینه مسائل اجتماعی با جلسات و گزارش‌هایی که وزارت کشور تهیه کرده جلساتی که محضر مقام معظم رهبری بوده تصمیمات بسیار خوبی گرفته شد من فکر می‌کنم بحث ارباب رجوع یکی از کارهایی که انجام دادیم یک پایش‌هایی در سطح ملی و هم در سطح استانی و هم در سطح شهرستان است که در واقع دیدگاههای مردم و رضایت مردم از دستگاها مشخص بشود. من متاسفم بگویم که بیشترین عدم رضایت مردم در بین دستگاهاها از شهرداری است، از بانکهاست از دستگاه قضایی است.

یکی از کارهایی که باید برای رضایت ارباب رجوع انجام بگیرد این است که شفافیت خیلی جدی وجود داشته باشد به طوری که اداره‌ای مراجعه می‌کند به حقوق خودش آگاهی داشته باشد. حقوق شهروندی باید بیشتر از اینکه دستگاههای رعایت کنند مردم اطلاع داشته باشند از‌ آن.

یکی از مهمترین اقداماتی که در زمینه ای تی انجام می‌شود این است که کشور باید به روش الکترونیک اداره بشود سامانه‌های مختلف الکترونیکی باید در دستگاه‌های شکل بگیرد و این سامانه‌ها به همدیگر ارتباط پیدا بکند مردم در خانه خود که نشسته‌اند با تلفن همراهشان که خوشبختانه امروز تلفن همراه هوشمند در کشور بسیار زیاد است بتوانند خدمات را دریافت کنند. مهمترین هدف ما از دولت الکترونیک رضایت مردم و تسیهل خدمات رسانی به مردم است. بعد از دولت الکترونیک نظارت جدی است.

رئیسی: در مورد نظام اداری که سرکار دارد با حقوق مردم واقعا آنچه که ما در بین مردم می‌بینیم و به عنوان کسی که ده سال در سازمان بازرسی مدیریت داشته‌ام در 3 نمایشگاه یا اسکن کردن در کل دستگاه‌های کشور و وزارتخانه ها آن موقع از بازدیدکندگان تمام آسیب‌های کشور را به روی صحنه آوردیم.

در نگاه همه مدیران و کارشناسان کشور گفتیم این آسیب هاست و گاهی این آسیب‌ها الان می‌بنیم که همچنان هست. چرا گام‌هایی حتما برداشته شده است اما در خصوص دولت الکترونیک عرض می‌کنم 15 درصد کار پیش رفته است و اگر این کامل شود می‌تواند این کار در حوزه شفاف‌سازی صورت بگیرد.

امکان ندارد که نظام اداری جز با شفاف‌سازی و نظارت یک نظارت همگانی خود مردم، نقدپذیری نظام اداری، این مطلب بسیار مهم است که اگر مناقصه‌ها شفاف بشود اگر این نوع اقدامات انجام شود در تضمین سلامت نظام اداری بسیار مهم است.

شرکت‌های دولتی نباید خانه خلوت باشد. شرکت‌ها گاهی اوقات خانه خلوت هستند. می‌گوییم سفر خارجی باید منضبط باشد نمی‌شود که به وزارتخانه بگوییم فقط باید شرکت‌ها همینطور باشد. هم شرکت‌های دولتی و هم نظام اداری باید شفاف باشد. ما باید به این نقطه برسیم.

میرسلیم: آقای جهانگیری شغل کارمندی یک شغل مقدس است انگیزه آن هم عشق به خدمت است نه کیسه دوختن. بفرمایید که چرا آزادی دسترسی به اطلاعات هنوز میسر نشده است چرا هنوز زیرمیزی گرفتن رواج دارد چرا با متخلفانی که از مزیت در اختیار داشتن اطلاعات به نفع خود استفاده کرده‌اند مقابله نشده است.

چرا هنوز کارمندان دولت برخی‌ها ابه کسب درآمد به امانت از سوی آنهاست می‌توانند سوء استفاده کنند. چرا باید کارمندان و مدیران دولت به امکانات نجومی دست یابند و باعث کاهش اطمینان به دولت شوند و بعد توجه قانونی برای آنها استفاده شود؟

هاشمی‌طبا:واقعیت این است که در مجموعه دستگاه‌های دولتی هم خدمتگزاری هست هم واقعا سرگردانی مراجعین. با سیستم‌های الکترونیک هم مسئله حل نمی‌شود. من خودم در مراجع مختلف که در طول 15 سال اخیر به دلیل اینکه مراجعات شخصی داشتم روبرو شدم واقعا در بعضی از موارد دیدم که بسیار خوب عمل شده و در برخی از موارد صرفا به دلیل انگیزه‌های شخص و نوع برخوردی که بعضی از کارکنان دولتی یا مدیران دولت دارند این امر امکانپذیر نشده است که بتوانند کمک کنند و یاری برسانند بنابراین ضمن اینکه مسئله بسیار پیچیده است.

من فکر می‌کنم اگر بشود نیروهایی برای نه به عنوان بازرس به عنوان مراجع که مورد اطمینان باشد به دستگاههای مختلف مراجعه کنند و به نوعی گزارشات عملیاتی تهیه کنند من خودم در مورد شخص خودم چند مورد عملیاتی را که مراجعه کردم به صورت ناشناس و شاید سالهای بعضی از آنها در محاق فراموشی و عدم تصمیم گیری بوده می‌توانم ارائه کنم بنابراین لازم‌اش این است که واقعا زا درون دستگاهها و از مدیریت دستگاه‌ها خیلی خوب انسان اطلاع پیدا کند و مدیران بتوانند در دسترس مردم باشند مدیران ما الان پنهان هستنند. بعضا زا آسانسورهای شخصی استفاده می‌کنند خودشان را پنهان می‌کنند وقت اینکه رو در رو با مردم بشوند ندارند به نظرم باید در این مورد یک مقداری عملیاتی تر روبرو شد.

روحانی: فکر می‌کنم یکی از مسائل بسیار مهمی که حتما آقای دکتر جهانگیری به آن دارد مسئله واگذار کردن امروز غیر حاکمیتی به مردم است ما باید در اداره کشور به مردم اعتماد بکنیم کار را به مردم واگذار کنیم و بخش خصوصی ما فعال بشود حالا بخش عمومی غیر دولتی سر جای خودش باید بحث شود که چه مشکلاتی دارد و سرمایه اجتماعی بین دولت و مردم بیشتر شود. اطمینان دو طرفه کامل وجود داشته باشد و بخری از کارهایی که رسانه‌ها برخی‌ها انجام می‌دهد که مسئله تضعیف سرمایه اجتماعی در کشور است با تخریب می‌خواهند بین نظام و مردم فاصله ایجاد شود که موجب خطر بزرگ برای نظام و کشور خواهد بود.

مسئله دوم شفاف شدن امور است دولت الکترونیک یکی از آنها است.

وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها و بخش خصوصی همه از این زیرساخت‌ها استفاده می‌کنند شفافیت مهمترین مسئله است ما یک لایحه داریم آماده می‌نیم برای شفافیت همه دستگاه‌ها همه درآمدها و مخارجشان را در اختیار مردم قرار بدهند که به صورت شفاف مردم از آن آگاهی داشته باشند.

قالیباف: شما در صحبت‌شان اشاره کردید اخلاق، ای کاش شما هم اخلاق را رعایت می‌کردید. این هم از پدیده‌های عجیب است که جنابعالی به عنوان معاون محترم رئیس جمهور نامزد شدید آمدید و در حقیقت البته حق شهروندی شما می‌گویید که ما رقیبیم چند روز آینده مشخص می‌شود. اگر آمده‌ اید گزارش ارائه کنید درست ارائه کنید.

وقتی می‌گویید در جنوب شهر درآمد می‌آید، صدور پروانه ساختمان برای بافت های فرسوده در کل تهران در جنوب تهران در شهر تهران مجانی است ما هیچ وقت اقتصادی نگاه نکردیم الا همان محله‌ای که شما در منطقه 12 رفتید بازدید کردید زمین آن متعلق به وزارت مسکن است و ببینید چه ساختید؟ من متعجبم از شما به عنوان مدیری که اجرایی هستید و حاضر هستید که اینطور دستاویز سیاسی دیگران بشوید و حرف‌های غیر باطنی خودتان را بگویید اینجا این واقعا در حقیقت درست نیست.

یا اگر بحث می‌شود ما بیاییم اختیار را به مردم بدهیم خیلی خوب است ما بیش از یک دهه شورایاری محلات را درست کردیم دولت محترم دو ماه قبل اعلام کرد که واگذاری کار به مردم را حق ندارید انجام بدهید شما واقعا این را دقت کنید که با صداقت جواب بدهید.

ما معتقدیم اشکال اساسی دولت شما مجموعه اقدامات شما یا همیشه می‌گویید نمی‌شود، یا واقعا دفاع می‌کنید از کسانی که جز 4 درصد هستند همین وام‌های یکه می‌دهند مردم قضاوت کنند هزار مسیر را جلوی شمامی‌گذارند که شما نتوانید وام بگیرید ولی در یک سال بیش از 500 هزار میلیارد وام می‌دهند در بانک مرکزی صداقت و بی‌صداقتی اینها است.

جهانگیری: من فکر می‌کنم که در زمینه مسائل اجتماعی مجدد تاکید می‌کنم با برخوردهای گازانبری امنیتی و قضایی با فرهنگ و آسیب‌های اجتماعی مشکل حل نمی‌شود و بدتر اینکه با کتک زدن دستفروشان در خیابان‌ها و گروه ضربت حل نمی‌شود و فرهنگ منتقل می‌شود در شهرستان‌ها که مادر دستفروش کتک بخورد. ما باید بدانیم که مسائل اجتماعی و با فرهنگ مردم باید برخوردهایمان علمی باشد. در ارتباط با مطالبی که گفته شد اول اینکه اقای قالیباف فرمودند چرا کاندیدا شدید من نمی‌دانم که چرا شما برای خودتان قائل شده‌اید من حتما به صورت طبیعی است. شما چرا برآشفتید؟

قالیباف: کسی که خانواده شهید است چرا دستاویز شده است؟

اسحاق جهانگیری در سخنان پایانی:

اولا بنده در دور هشتم در مقابل جناب آقای خاتمی هم وزیر دفاعش کاندیدا شد و هم معاونش و هیچ کس نگفت این کار غیر طبیعی است یک جریانی به نام جریان اصلاح‌طلب شما از همه حقوق محرومشان کرده‌اید و می‌گویید که نباید بیایند، من به عنوان یک جریان اصلاح‌طلب آمده‌ام که بگویم که بعضی‌ها چه کرده‌اند با یک جریان ریشه‌دار؟ می‌خواهم بگویم که دولت یازدهم در چه شرایط جدیدی تشکیل شد چرا عده‌ای با ژست جدید آمده‌اند؟

وقتی ما آمدیم جریان سیاسی چگونه بود؟ با آقای هاشمی، ناطق نوری چه کرد؟ همه را خانه نشین کردند به همه ضربه زدند رو در رو هم قرار داند. در فضای سیاسی 700 میلیارد دلار درآمد کشور را خرج کردند. میزان شغل سال 85، 22 میلیون بوده در سال 91 باز 21 میلیون بوده همون رئیس جمهور سابق مثل برخی دوستان می‌گوید من دو سال دیگر بیکاری را ریشه کن می‌کنم. آقایان بیکاری را ریشه کن کردن راهکار د ارد.

راه خودش را دارد باید با روش خودش پیش برود. توجه به سیاستهای نظام اداری، توجه به سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی، توجه به سیاستهای اقتصاد مقاومتی، در آن چارچوب باید ما توجه کنیم. نظام اداری باید شفافیت داشته باشد فساد در آن بیرون برود.

شریف‌ترین انسان‌ها کارمندان دولت آموزش و پرورش و بهداشت در دورترین نقاط کشور دارند به مردم سرویس می‌دهند ممکن است در برخی جاها اشکال داشته باشند من در خصوص بحث حقوق‌ها در فرصت دیگری صحبت می‌کنم. مهم این است که ما در این دولت هم آقای رئیس جمهور دولت و وزرا تاکید کردیم ما زبانمان برای عذرخواهی از ملت الکن نیست هر جا اتفاقی افتاده که فکر می‌کنیم به نفع ملت نبوده از ملت عذرخواهی کردیم و حتما لازم باشد عذرخواهی می‌کنیم.

مجری: شماره 3 آقای قالیباف بفرمایید پشت تریبون.

** سوال مجری: چه راهکار و برنامه موثری را برای مقابله با چالش‌های زیست محیطی، مصرف بی رویه آب ، بیابان زایی مشکل تغییر اقلیم و پدیده ریزگردها پیشنهاد می‌کنید.

محمد باقر قالیباف: بحث مربوط به بحران محیط زیست که واقعا باید بگوییم بحران محیط زیست از مشکلات جدی امروز کشور است یعنی ما در حقیقت امروز مشکلات جدی اقتصادی و بحران‌های اقتصادی تاثیرات جدی در حوزه اجتماعی گذاشته است.

در حوزه محیط زیست ما با دو مشکل مهم و اساسی روبرو هستیم یکی ریزگردهاست در ریزگردها روندی که پیش رفته تا الان متاسفانه امروز نزدیک به 20 استان یعنی تا مرکز تهران شاهد آن هستیم که تا اینجا آده است و مشکلات جدی دارد. البته حالا یک وقتی بحث این است که موضوع ریزگردها به آن طرف مرزها بر می‌گردد ما نمی‌خواهیم بگوییم این نیست ولی واقعا این چه سهمی دارد بخش قابل توجه آن به دلیل بی‌توجهی داخل است.

همین اتفاقات اخیر اهواز را مردم می‌گویند ریزمرگ و واقعا زندگی ندارند این موضع محیط زیست دقیقا داخلی بود یعنی وقتی ما مالچ پاشی را رها می‌کنیم درختکاری را رها می‌کنیم و مشکلات اینجونه پیدا می‌شود و طبیعی است این مشکلات پیش می‌اید این کار باید یکی از بحث‌ها در حوزه اشتغال است برای همین است ما اشتغال یک اشتغال پایار دارریم یک اشتغال عومی که مووضع جامعه است ما در اشتغال عمومی یک از بخش‌هایی که می‌توانیم جوانان را بکار بگیریم یکی از گیاهانی که می‌توانیم استفاده کنیم چرا استفاده نکنیم که الان بیاییم از موضوع حقوق شهروندی استفاده کنیم؟

ما هوا را با بی تدبیری از مردم گرفتیم و بعد می‌گوییم عذ رخواهی می‌کنیم ما در موضوع هوا در کلانشهرها در همین تهران ما گفتیم این موضع قابل حل است در ابتدای دولت گفتم طرح دادیم و گفتند که ما می‌رویم خودمان اجرا می‌کنیم. ماشینی که 30 سال کار کرده دوباره می آورند ناوگان حمل و نقل. مشکل محیط زیست مثل مشکل بحران اقتصادی و اجتماعی امروز حل نشده چرا نشده؟ به خاطر اینکه این دولت الان هر صحبتی اینجا شنیدید می‌فرمایید این نمی‌شود پول می‌خواهد، این نمی‌شود ما نمی‌توانیم مردم باید چکار کنند؟ ما می‌توانیم ظرفیت‌ مشخص است نگوییم این حرف شعاری است.

شما می‌گویید که ما آی تی را اجرا کردیم چرا در این حوزه نتوانستید بین کسانی که بهره‌مند هستند و نیستند چرا نتوانستند؟

اسحاق جهانگیری در نقد سخنان قالیباف: بحث‌های زیست محیطی جزو مهمترین مباحثی است که هم مردم ایران در مورد آن حساس هستند هم دولتها وظیفه دارند که کارها یجدی انجام بدهند. ما فکر می‌کنیم در تهران در همین دوره دولت یازدهم علیرغم اینکه ما با مشکلات عدیده روبرو بودیم به تعابیری که رئیس جمهور داشتند دولت میحط زیست یک یاز اقدامات اسیاسی انجام شده در حوزه محیط زیست است هم در موضوع دریاچه ارومیه جزو اولین مسئله ما بود.

هم در زمینه خودروها و خارج کردن بنزین پتروشیمی‌ها که بنزن آن بسیار بالا بود در دولت گذشته در همین تهران اجازه داده می‌شد که بنزین پتروشیمی مصرف بشود و متاسفانه به دلیل استفاده از آن سرطان زا بود و به طور کامل حذف شد. در در کلانشهرها و شهرهای بزرگ در بیش زا 40 شهر الان بنزین یورو 4 استفاده می‌شود.

خودروسازان مکلف شدند رعایت کنند. ریزگردها طبق مطالعات بین‌المللی هم تایید کرده است 70 درصد آن منشاء آن خارجی است مرز عراق و سوریه یا مرز اردن یا عربستان است. ما در گفتگوهای بین‌المللی به صورت جدی دنبال این هستیم باید حل شود. در زمینه خوزستان کار ویژه‌ای انجام گرفته هم بحث کارون بحث 550 هزار هکتار، بحث هورالعظیم من فکر می‌کنم کارهای مهمی انجام شده است آقای قالیباف 12 سال شهردار تهران است.

بگوید همین زباله‌های جلوی خانه مردم چطور نتوانسته تفکیک بکند؟ کدام شهری مثل تهران اینطوری زباله جمع می‌کنند؟ ایشون شهردار سازه است. همین 102 طبقه چه کمکی کرد به ترافیک تهران؟ شما مسئول این شهر هستید در حد شهرداری تهران نه بیشتر آب،‌ فاضلاب و ... در حد وظایف شهردرای بیاید یک گزارش به مردم بدهد بگوید من این کار را انجام داده‌ام.

ما در بهترین دانشگاه‌های داخل کشور درس خواندیم دانشگاه شریف صنعتی، ما مدیریت قبل داریم، شما مدیریت مدرن دارید؛ با برخوردهای تند نظامی نمی‌شود شهری مثل تهران را مدیریت کرد با روش‌های علمی باید انجام داد.

رئیسی : مسئله محیط زیست مسئله بسیار مهمی است به نحوی که در قانون اساسی جزو اصول و قوانین آمره است. یعنی هر توصیه اقتصادی فرع بر محیط زیست است. در هر جا کارخانه بزنیم باید ببینیم مسئله میحط زیست آن حل شده است یا خیر؟ واقعا این حساسیت خاص می‌خواهد نسبت به این امور. من وقتی رفتم آستان قدس دیدم که 10 درصد سهام را دارد در جنگل‌های شمال دارد فعالیت می‌کند. من به رئیس سازمان میحط زیست گفتم که شما تمام فعالیتهای اینها را قطع کنید.

محیط زیست را نه به عنوان یک محدودیت بلکه به عنوان یک اشتغال می‌توان قرار داد. بسیاری از کارهای کشاورزی و باغداری را می‌توان در این حوزه حل کرد. نمی‌گویم در کشور کمبود آب نیست نمی‌گویم نزولات آسمانی کافی است اما حتما مدیریت آب مسئله ماست نه کمبود ما اگر همین آبی که در کشور وجود دارد مدیریت بشود می‌تواند مشکلات را کاهش بدهد.

میرسلیم : از نظر زمانی چطور می‌شود که مشکلات بیابانزایی را حل کرد؟ آیا تمرکز این جمعیت در محدوده تهران ایجاد مزاحمت برای ساکنان آن می‌کند؟ به نظر شما چه موانعی برای توسعه حمل و نقل عمومی بویژه با استفاده از مترو وجود دارد که می‌تواند جوابگوی نیازهای مردم باشد؟ یک مشکل دیگر که داشتیم مسئله استفاده بی‌رویه از آبهای سطحی و زیر زمینی بود که این هم برای ما مشکلات بغرنجی آفریده است به صورتی که بازگشت ناپذیر خواهد بود متاسفانه بسیاری از سفرهای زیرزمینی ما دیگر به حالت گذشته خود بازنخواهند گشت. فکر نمی‌کنید خود این احیای جنگل‌ها راهی برای اشتغال جوانان نیست؟

هاشمی‌طبا:

من حقیقتا متاسف هستم که برنامه ششم توسعه ما فقط مجموعه‌ای از آمال و آرزوهاست شاید توصیه شده که وقتی خداوند می‌فرماید کنف یکون ما هم یک چنین تصوراتی از خودمان داریم که همه کارها را باید انجام بدهیم و باید همه اولویت‌ها را در داخل کشور انجام بدهیم.

محمد باقر قالیباف در سخنان پایانی:

شما دولت 4 درصدی هستید چون در داخل مردم نیستید. امروز افتخار شهرداری تهران این است که از زباله برق تولید می‌کند شما یک بار از اتاق‌تان بیرون بیایید و بیبنید مابقی کمپوست می‌شود و در کشاورزی استفاد می‌شود. اگر برای شما آقای مهندس اشاره کردند آلودگی هوا مهم بود قانون را اجرا نکردید پول حمل و نقل نه به تهران به هیچ شهری ندادید امروز مترو را با 300 کیلومتر ساختید با 70 کیلومتر تحویل گرفتید.

بخش دوم مناظره

** مجری: می‌رسیم به بخش دوم و سوم برنامه مناظره امروز که تقدیم شما می‌شود همانطور که من در جریان برگزاری بخش اول مناظره خدمت شما عرض کردم در بخش دوم هر کدام از نامزدها به قید قرعه به سوالی که باز هم به قید قرعه انتخاب می‌شود به مدت دو دقیقه پاسخ خواهند داد و در انتها هم هر کدام از نامزدها سه دقیقه وقت جمع بندی خواهند داشت.

سوال: مهمترین برنامه دولت شما در ایجاد تعادل بین اشتغال بانوان و صیانت از نقش آنها در خانواده چیست؟

** حسن روحانی: مسئله اشتغال بانوان اهمیت فراوانی دارد و در این دولت یک اقدام بسیار مهمی انجام گرفته یعنی اشتغالی که در این دولت برای جوانها ایجاد کرده‌ایم مجموعا حدود 700 هزار شغل برای بانوان است و در استخدام اخیری هم که ابلاغیه آن تایید شده بود برای مردها و ما آن را لغو کردیم و گفتیم که بانوان و آقایان آزاد هستند خانم‌ها 53 درصد موفقیت به دست آوردند و موفق شدند برای استخدام در امتحانات ورودی و همه چیز بنابراین مسئله استفاده از خانم‌ها برای اشتغال با توجه به اینکه امروز در دانشگاه‌ها بیش از 50 ردصد از دانشجویان ما دختران ما هستند بانوان هستند و استعداد یکه آنها دارند برای کار و فعالیت و در برخی از زمینه‌ها استعداد آنها بیش از آقایان است در برخی زا زمینه‌ها ممکن است آقایان استعداد بهتری داشته باشند.

بنابراین مسئله اشتغال مسئله مهمی است صیانت از اینها هم بسیار مهم است و ما باید کاری کنیم که خانواده ها ما استحکام داشته باشند همه مشکلات اجتماعی وقت ما محاسبه می‌کنیم یک یاز عوامل و دلایلش این است که استحکام خانواده‌های ما زا بین رفته صیانت خانواده‌هیا ما زا بین رفته و متاسفانه ما نتوانستیم همه اعضای خانواده را برای جامعه امروز و شرایط امروز آماده کنیم برای فعالیت.

** مجری: سهم و نقش دولت در حل مسئله ترافیک به چه میزان است راهکار موثر دولت شما برای حل معضل ترافیک کلانشهرها چیست؟

میرسلیم: یکی از مسائل بغرنجی در کشور ما رخ داده عدم توجه به ترابری عمومی بوده که موجب شده از سرمایه‌های مهمی از مردم در راه‌بندان‌ها هدر برود. سوخت بسیار زیادی هدر برود و وقت مردم ضایع بشود و اعصاب مردم خرد شود. چاره این موضوع را ما در سیاست‌های کلی ترابری مشخص کردیم و متاسفانه با سستی و ضعف در اجرا مواجه بودد و آن اصالت دادن و اولویت دادن به ترابری عمومی بوده این اولویت دادن به ترابری عمومی یعنی استفاده از امکانات شخصی خودروی شخصی باید تحت الشعاع استفاده از امکانات عمومی قرار بگیرد و بنابراین صنایع ما باید خط تولید خودشان را از وضع کنونی که استفاده از خودروهیا شخصی است تغییر بدهند به سمت امکانات ترابری عمومی و این امکانات ترابری عمومی.

باید به شکل بویژه راه آهنی توسعه پیدا کند در حال حاضر ما در تهران و در برخی از شهرهای دیگر از مترو استفاده می‌کنیم ولی کفاف نمی‌دهد لذا اوقات مردم هنوز بسیار تلف می‌شود فقط 20 تا 30 درصد از امکانات ترابری عمومی بر عهده دارد که باید گسرتش کند. در این زمینه دولت با رافرهم آوردن تسهیلات بسیار وظیفه مند است و باید این کار را بکند فرقی ندارد در تهران یا شهرهای دیگر.

** مجری: برای حفظ و تقویت موقعیت اجتماعی نخبگان و پویند پایدار آنان با مرکز تصمیم‌گیری علمی و صنعتی چه طرح و برنام‌ای دارید؟

اسحاق جهانگیری: من یک جمله عرض کنم چون بحث‌های اجتماعی و آسیب های اجتماعی بحث شد به فضل الهی ملت ایران هم هویت دینی و ملی و علاقه‌مندی به نظام در همه پایش‌ها نشان داده که بسیار عالی است به ایرانی وبدن خوشان افتخار می‌کنند وضعفت را نه سیاه می‌بینم که قابل حل نباشد و بسیار امدواریم که مسائل اینده کشور قابل حل است.

امروز کشور ما از دانش بسیار بالایی برخوردار است نخبگان کشور در همه جا حضور دارند بزرگترین سرمایه کشور هستند بنیاد ملی نخبگان معاون علمی رئیس جمهور یکی از وظایفش این است که نخبگان کشور به صورت منظم سازمان دهی بکنند که بتوانند در توسعه کشور استفاده کنند ما هر جا با مشکلی روبرو شدیم و داشتیم در آینده مهمترین تکیه ‌گاهمان نخبگان کشور هستند با کمک همین نخبگان وضع علمی کشور در رتبه بسیار عالی است در گزارشی که اخیرا دو مجمع بین‌المللی داده است رتبه علمی ایران هم در سط منطقه و در سطح بین‌المللیا خوبی است از نظر فناوریهای نو با کمک نخبگان به دستسرسی خوبی دست یافتیم. ارتباط دانشگاه با مراکز تولید به با مراکز صنعت باید برقرار شود. ما راهکارهای عملیاتی برای ارتباط دانشگاه با صنعت، ارتباط دانشگاه با مراکز تولیدی پیدا کردیم و فکر می‌کنیم که اگر این ارتباط به صورت جدی در مراکز پژوهشی در فناوری مستقر شود حتما از توان نخبگان و دانشمندان کشور استفاده خواهد شد.

** مجری: بفرمایید برنامه شما در جهت تقویت فرهنگ پهلوانی در محیط‌های ورزشی و مقابله با آسیب‌هیا اخلقای موجود در محیط‌ها و مسباقات ورزشی چیست؟

رئیسی: ورزش امری بسیار ضروری است برای همه آحاد جامعه به ویژه جوانان کشور ما استعداد این را دارد که کاملا چه در ورزش حرفه‌ای چه در ورزش قهرمانی چه در ورزش همگانی و چه در ورزش تربیت آموزشی مقام بالایی داشته باشد. نسبت به روزشهای دیگر بخش‌هایی است که ورزش همگانی را یک خرده مردم دنبال می‌کنند با حمایت دولت ورزش قهرمانی بسیار اهمیت دارد و باید دولت سرمایه‌گذاری کند مدال آوری برای کشور بسیار اهمیت دارد جواان برومند در میدان ورزش باید برایشان سرمایه‌گذاری شود ما د ر این عرصه که ارزآوری است یکی از میادین آن ورزش است.

بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین که الان نام آور شدند مثل برزیل و آرژانتین یک درآمدهای جدی آنها حوزه ورزش است. ورزش پهلوانی و قهرمانی باید در کشور برای دولت یک اولویت جدی تلقی بوشد و در این قضیه سرمایه‌گذاری کند با بخش‌های مسئول در این حوزه به نظر من جوانان در این قضیه حامی هسنتند بخش‌های یکه خودشان به ورزش فکر می‌کنند حتما حمایت می‌کنند و اینجا وظیفه دولت است که بتواند در سرمایه‌گذاری روزش قهرمانی و با حمایت‌های ورزشهای دیگر کامالا در عرصه ورزش جامعه را با نشاط نگه دارد و این بالندگی را ایجاد کند که اقتصاد ورزش بتواند کارآمد باشد و در جهت رونق این قضیه بتوانیم در عرصه‌های مختتلف موفق باشیم.

** مجری: با توجه به خطر پیر شدن جمعیت در صورت یکه رئیس جمهور شوید مهمترین طرح و برنامه شما در جهت افزایش نرخ افزایش جمعیت چیست؟

قالیباف: چون انتهای پارت اول اقای روحانی مطلبی را مطرح کردند که من درست نگفتم می‌گویم مردم آماری که من گفتم در حقیقت این پدیده ای که ما با آن روبرو هستیم که به دوربین نگاه می‌کنیم و حرف می‌زنیم و بعد می‌گوییم آن حرف درست نیست درخصوص آن تحول اقتصادی، گفتید که این سایت‌ها بی‌نام و نشان است. (با نشان دادن تصویر) این خبر خود سایت است من خواهش کردم که تصویر و نطق ایشان را در نطق‌های انتخاباتی در همین تلویزیون پخش کنیم که اجازه ندادند.

این کار واقعا کار خوبی نیتست که شما می‌فرمایید ولی حتما تهمت زدن کار درستی نیست و اینگونه بیان کردن نیست. اما موضوع جوانان مهمترین موضوع امروز ماست. ما متاسفانه باید بگوییم بزرگترین فرصت ما که نیرهای جوان ما هستند امروز به حضار همان نکات که گفتم به خاطر همان 4 درصدها به حضار رانت‌خواران به خاطر مشکلات غیر اصولی نتیجه آن این شده که جمعیت جوان ما از آن استفاده نشود. بدانید که ما در سال 1400 با این مسئله روبرو خواهیم شد که جمعیت ما پیر خواهد شد.

مجری: سوال: چه اقدام عملی برای بازگشت ایرانیان نخبه از خارج از کشور دارید؟

هاشمی‌طبا: فضای کسب و کار موجب می‌شود که افراد گرایش به بازگشت و سرمایه‌گذاری در کشور داشته باشند.

با ایجاد تسهیلات برای این افراد و اجازه کار و سرمایه‌گذاری به خصوص و اجازه استخدام بدون قید و شرط و تشریفات بسیاری از این افراد بر می‌گردند.

هاشمی طبا در جمع‌بندی مناظره:

همه دغدغه کار و خدمت دارند و بسیاری از وظایفی که بیشتر از اختیارات دولت است را به خود تحمیل می کنند. در برنامه ششم باید اولویت‌ها رعایت شود.

سرمایه خصوصی باید محترم شمرده شود و زمینه برای جذب سرمایه خارجی فراهم شود.

در درجه اول حفظ ایران، اصلاح کشاورزی و رسیدگی به محرومان در برنامه ماست

جهانگردی و توریسم باید مبنای کار قرار گیرد.

میرسلیم در جمع‌بندی مناظره:

سرمایه اصلی ما در نظام جمهوری اسلامی نیروی انسانی آن است.

من به کمک شما ایرانیان جمع گرا و قانون گرا پیشرفت سیاسی را به دور از مشاجرات میسر می سازیم.

با اصلاح فساد اداری با کمک مردم و توزیع مناسب جمعیت با توجه به ظرفیت زیستی ، پاسداری مدبرانه و فنی و شناخت آسیب ها ، به کارگیری راه موفق 40 ساله می توان پیشرفت را میسر ساخت

با اشاعه سبک زندگی ساده و تربیت نسل جوان و اصلاح ساختار آموزش و پرورش و تامین سلامت معنوی و اجتماعی و بها دادن به مردم و نظارت عمومی و رفع فقر و اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی ، مبارزه با معضل اعتیاد می توان پیشرفت را میسر ساخت.

رئیسی در پایان اولین مناظره ریاست‌جمهوری:

یکی از مظلومیت‌های کشور ما این است که دولت‌ها بعد از پایان کارشان حالت اپوزیسیون به خود می‌گیرند.

اینجا بحث اصلاح‌طلب و اصولگرا نیست باید دولت‌ها به قانون عمل کنند، باید مسئول بتواند یک میلیون شغل ایجاد کند چون قانون این را می‌گوید.

نشاط جامعه ایجاب می‌کند وضعیتی که محرومین و بی‌مسکن‌ها دارند با یک اراده و عزم راسخ حل شود.

کاش افزایش یارانه افراد زیرپوشش کمیته امداد زودتر از این‌ها زیاد می‌شد نه در ماههای پایانی دولت.

روحانی در پایان اولین مناظره ریاست‌جمهوری:

من می‌خواستم یک مساله درباره جمع‌بندی سرمایه‌های اجتماعی داشته باشم اما چون سه نسبت ناروا به من داده شد می‌خوام توضیحاتی بدهم.

این برنامه 100 روزه در دنیا معمول است و من آمار برنامه را دادم که یکی توافق هسته ای بود.

مساله دوم راجع به شغل که گفتند من گفتم اگر گردشگران را جذب کنیم شغل ایجاد می‌شود.

(در حالی که وقت روحانی به پایان رسیده بود گفت) درباره تقدیر از یک شخص مفسد در مراسمی آوردند لوحی دادند و گفتند به این افراد بدهید، من اصلا آن‌ها را نمی‌شناختم.

قالیباف: آقای روحانی رییس محترم قوه قضائیه اذعان کردند که همین آقا به ستاد شما کمک مالی کردند. این پدیده زشت است که به دوربین نگاه کنید و دروغ بگویید.

روحانی: این را ستاد من تکذیب کرد. یک آدم مفسد چیزی گفته، از مفسد که نقل قول نمی‌کنند. من به مردم می‌گویم هر سه این موارد دروغ است.

قالیباف و جهانگیری به دلیل پایان یافتن زمان‌هایشان در مناظره نتوانستند جمع‌بندی ارائه دهند.