هواپیمای خود را بهتر بشناسیم

در بسیاری موارد، هنگام خرید بلیت، نوع هواپیما در آن ذکر نمی‌شود؛ چیزی که به نظر من از حقوق اولیه یک مسافر است که بداند با چه وسیله‌ای می‌خواهد سفر کند تا بتواند با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی از امکانات مورد انتظار خود در طول سفرش اطلاع پیدا کند و ضمن افزایش آرامش روحی، کادر پرواز را نیز در ارائه خدمات بهتر و بیشتر یاری دهد. در این فرصت، بیشتر می‌خواهم با سوالات متداول راجع به نوع هواپیماها و نحوه تشخیص آنها، با تمرکز بر هواپیماهای مورد استفاده در کشورمان، بحث را ادامه دهم.

ایرباس یا توپولوف

ذاتا قرار گرفتن این دو اسم کنار یکدیگر برای اهل فن و افراد فعال در صنعت هوانوردی بسیار نامأنوس و مقایسه آن دو با هم، غیرممکن است ولی بگذارید همین ابتدا بگویم که لزوما هر هواپیمایی که موتورش زیر بال نصب شده، ایرباس نیست و بدیهی است، تمام هواپیماهایی که موتورشان در انتهای هواپیما و روی دم قرار دارد، توپولوف نیستند. شاید زمانی که به صورت حرفه‌ای با وسایل پرنده سروکار نداشتم، تشخیص ایرباس از بوئینگ یا انواع مختلف آنها از یکدیگر برای من که دانشجوی خلبانی بودم نیز دشوار می‌نمود.

برخی هواپیماها به دلیل قرار گرفتن موتور در دم آنها و ملاحظات طراحی، با اعمال تغییر در محل جای‌گیری سکان افقی و جابه‌جایی آن به سمت بالا، دارای دمی به شکل صلیب یا T انگلیسی هستند. این نوع طراحی به دلایل مختلف فنی و خطرات احتمالی زیاد در صورت انفجار موتور در محل قرارگیری فرامین کنترلی هواپیما، منسوخ شده و دیگر چنین طراحی در مدل‌های جدید هواپیماها دیده نمی‌شود. توپولوف 154 یا همان پرنده مشهور روسی که ضمن ارائه خدمات ارزنده، خاطرات بدی را در ذهن ایرانیان به وجود آورده ازجمله این هواپیماها بود که با داشتن سه موتور قدرتمند نصب شده در عقب، نیروی پیشران بسیار عظیمی را تولید می‌کرد. جایگزین آمریکایی توپولوف پس از بازنشستگی در ایران، ام‌دی (MD)، نیز دم صلیبی داشته و دو موتور در عقب دارد. ام‌دی بیشترین شباهت را با دیگر هواپیمای فعال در ناوگان هواپیمایی ایران، فوکر 100 دارد. بهترین روش تشخیص این دو هواپیما در پارکینگ فرودگاه، اندازه بدنه و موتور آنهاست. ام‌دی با بدنه‌ای کشیده‌تر و اندازه موتورهای بزرگ‌تر به آسانی از فوکر 100 تشخیص داده می‌شود.

بوئینگ ایرباس‌نما

برخی اوقات خدمه پرواز، خود مسافر هواپیمای خود می‌شوند. در راستای انجام برنامه‌های پروازی یا در صورت اتمام زمان پرواز قانونی، خدمه پرواز اعم از خلبانان یا مهمانداران، بدون برعهده گرفتن مسئولیت پروازی، همچون مسافر عادی به محل تعیین شده خود باز می‌گردند. در اغلب این پروازها وقتی همراه مسافران به سمت هواپیما می‌روم، به صحبت‌ها، نظرات یا انتقاداتشان درباره مسائل هوانوردی گوش می‌دهم یا با آنها هم صحبت می‌شوم. بسیاری از عناوین یادداشت‌های این ستون نیز حاصل همین هم‌صحبتی‌هاست. وقتی می‌بینم پیرمردی هنوز نگران پرواز توپولوف‌ها و خطرات آن است، ناچار می‌شوم توضیح دهم که این هواپیما قریب شش سال است که دیگر هیچ فعالیتی در ایران ندارد؛ البته بماند که سخن بنده از نظر شنونده مقبول افتد یا خیر! در بیشتر این همراهی‌ها، نوبتی نیست که ایرباس با بوئینگ اشتباه گرفته نشود. ایرباس یا اتوبوس هوایی، برعکس آنچه تصور می‌شود، همواره تولیدکننده هواپیماهای پهن پیکر نیست. هواپیماهای باریک پیکر و میان برد A320 و A321، پرنده‌هایی هستند که اکنون در ایران به جابه‌جایی بار و مسافر می‌پردازند. هم‌رده این نوع از ایرباس، بوئینگ737 است. هر دوی آنها با داشتن دو موتور در زیر بال‌هایشان شباهت زیادی به هم پیدا کرده‌اند. اگر روی بدنه آنها به نام اشاره نشده بود، می‌توانید با مقایسه دماغه آنها، هواپیما را بشناسید. بوئینگ با داشتن دماغه‌ای کشیده‌تر و تیز از ایرباس با دماغه‌ای نسبتا گرد و نیم دایره قابل تشخیص است.

خلبان محمدتقی امیرسام