نقدهای اجتماعی فرهنگی در«به اضافه مستند»

«به اضافه مستند» به تهیه‌کنندگی محمدحسین میری، کارگردانی محمدرضا رضائیان و اجرای سیدمحمدعلی صدری‌نیا تولید می‌شود و هر سه‌شنبه ساعت 20 و 30 دقیقه از شبکه مستند به نمایش درمی‌آید. تکرار این برنامه روزهای جمعه ساعت 13 و 30 دقیقه به علاقه‌مندان شبکه مستند ارائه می‌شود.

فرصت تحلیل مسائل اجتماعی

برنامه «به اضافه مستند»، آثاری را به نمایش می‌گذارد که قبلا از تلویزیون پخش نشده‌اند؛ کمتر دیده‌ شده‌اند و به یک مساله فرهنگی اجتماعی اختصاص دارند.

تهیه‌کننده «به اضافه مستند» درباره این برنامه به جام‌جم گفت: مستند‌های این برنامه از جدیدترین تولیدات سینمای مستند انتخاب شده و اکثر آنها از متاخرترین آثار مستندسازان محسوب می‌شوند. این آثار از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، حوزه هنری، سازمان اوج، تلویزیون و سازمان‌ها و نهادهای دیگر گزینش می‌شوند.

محمدحسین میری درباره موضوعات مورد نظر برنامه افزود: سعی می‌کنیم مستندهایی را به نمایش بگذاریم که مسائل فرهنگی اجتماعی را مطرح می‌کنند، اما مستندهای تاریخی و سیاسی را نیز از نظر دور نکرده‌ایم و ممکن است گاهی به آنها بپردازیم.

در برنامه «به اضافه مستند» کارگردان و کارشناسانی حضور دارند که قرار نیست مستند به نمایش درآمده را نقد کنند. براساس اظهارات میری، گروه پژوهش و اتاق فکر برنامه درباره انتخاب مهمان‌ها تصمیم می‌گیرند و معمولا کسانی به برنامه دعوت می‌شوند که بتوانند مساله طرح شده در فیلم مستند را تحلیل و بررسی کنند.

از محیط‌زیست تا سینما

مسائل زیست‌محیطی، شرایط منابع طبیعی، هشت سال دفاع مقدس، مسائل سینمای ایران و معضلات اجتماعی و تاریخی از جمله موضوعاتی است که مورد توجه سازندگان برنامه «به اضافه مستند» قرار دارد و به گفته میری، بهترین و تازه‌ترین مستندهای مرتبط با موضوعات مطرح شده برای پخش در این برنامه انتخاب می‌شود.

یکی از بخش‌های برنامه «به اضافه مستند»، معرفی مستندهایی است که مرتبط با موضوع برنامه هستند و در گذشته تولید شده‌ یا از زوایای دیگری به مساله مورد نظر توجه کرده‌اند.

میری در این خصوص توضیح داد: گرچه نمایش فیلم‌های مستند و گفت‌وگو با مستندسازان و کارشناسان را داریم، اما «به اضافه مستند» یک برنامه اجتماعی محسوب می‌شود و در طراحی و انتخاب مجری و کارگردان این برنامه به هر دو وجه آن توجه داشته‌ایم. کارگردان این برنامه از کارگردان‌های خوشفکر تلویزیون است و مجری برنامه ضمن این‌که در زمینه مستندسازی تجربیاتی دارد اجرای برنامه‌های اجتماعی را خارج از تلویزیون تجربه کرده است.

معلق در گام اول

برنامه «به اضافه مستند» در اولین برنامه قرار بود مستند «مادرکشی» را به نمایش بگذارد که به کارگردانی کمیل سوهانی و تهیه کنندگی محمد شکیبانیا به سفارش مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری ساخته شده است، اما براساس اظهارات سیدحسین‌ میری، با وجود ضبط گفت‌وگوها با حضور نمایندگانی از مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری، این مرکز با فشارهای وزارت نیرو مجوز پخش را پس گرفت و درنتیجه برنامه «به اضافه مستند» یک هفته بعد با پخش مستند «معلق» آغاز به کار کرد.

«معلق» به کارگردانی محمد کارت ساخته شده و روایتی از زندگی شخصی به نام صفر است که در پشت صحنه فیلم «استراحت مطلق» فعالیت می‌کند و به دنبال راهی برای پیشرفت در سینماست. بعد از نمایش فیلم، بهروز افخمی کارگردان سینما و مجری برنامه «هفت» و محمد کارت درباره عشق به سینما و هنروران سینمایی و زندگی‌ آنها بحث و گفت‌وگو کردند.

تناسب با چاشنی صمیمیت

سیدمحمدعلی صدری‌نیا را علاقه‌مندان به طنزهای سیاسی اجتماعی می‌شناسند؛ او یک طنز دانشجویی به نام «دکتر سلام» را اجرا کرده که در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مجازی با استقبال علاقه‌مندان به طنز مواجه شده است.

صدری‌نیا البته چند فیلم مستند هم ساخته و همین تجربه‌های اجرا و مستندسازی باعث شده برای اجرای برنامه «به اضافه مستند» انتخاب شود.

این مجری جوان که معتقد است اجرای برنامه در تلویزیون با اجرای یک برنامه دانشجویی بسیار متفاوت است و الزامات خودش را دارد، پیشنهاد اداره برنامه «به اضافه مستند» را با درنگ و تامل پذیرفته است. او درباره این برنامه تصریح کرد: تلاش دست‌اندرکاران برنامه این است که بتوانند چالشی جدید و متنوع در برنامه ایجاد کنند و ارائه‌ای متفاوت و تازه داشته باشند؛ بنابراین من هم سعی کرده‌ام با مدل مطلوب برنامه هماهنگ شوم و اجرایی متفاوت داشته باشم.

این مجری جوان می‌کوشد که در تناسب با اجزای مختلف برنامه قرار بگیرد و در پیشبرد برنامه به سمت هدف طراحی‌شده درست و موثر عمل کند.

صدری‌نیا درباره اجرای «به اضافه مستند» گفت: این برنامه خصوصیاتی دارد؛ قرار نیست رسمی و چالشی باشد و در عین حال طنز هم نیست. برنامه فضای صمیمانه دارد و گاهی می‌توان کمی هم چاشنی طنز به آن اضافه کرد. در این برنامه هم مستندسازها و علاقه‌مندان به مستند مخاطب ما هستند و هم علاقه‌مندان به موضوعات اجتماعی که عامه مردم را شامل می‌شوند. بنابراین تلاش من این است که هر دو جامعه مخاطب را مدنظر داشته باشم و نیز بتوانم مخاطبان عام‌ را به آثار مستند علاقه‌مند کنم.

یک تیر و دو نشان

شبکه مستند با برنامه «به اضافه مستند» علاوه بر این‌که فیلم‌های مستند را نمایش می‌دهد، به موضوعات و معضلات اجتماعی نیز می‌پردازد.

سلیم غفوری، مدیر شبکه مستند درباره اهداف شکل‌گیری این برنامه توضیح ‌داد: «به اضافه مستند» ضمن نمایش آثار مستند و جلب توجه مخاطبان به یک مساله اجتماعی فرهنگی، با حضور کارشناسان و متخصصان، زوایایی از موضوع را که شاید در مستند مغفول واقع شده، بررسی می‌کند و تلاش دارد نگاه عمیق‌تری نسبت به موضوعات ایجاد کند.

مدیر شبکه درباره مستندهای این برنامه گفت: طراحی برنامه «به اضافه مستند» به این ترتیب است که سراغ تازه‌ترین تولیدات مستند می‌رود و آن دسته از آثار را که به موضوعات روز جامعه می‌پردازند، نمایش می‌دهد. اولویت اول در انتخاب مستندها، تازگی آنهاست، اما در کنار آن گاهی ممکن است آثاری که قبلا تولید شده و پخش نشده، اما به لحاظ موضوعی هنوز جای بحث داشته باشد، برای پخش در این برنامه در نظر گرفته شود.

براساس اظهارات غفوری، برخی از این فیلم‌های مستند در تعامل با سرمایه‌گذار برای پخش تلویزیونی تهیه می‌شوند و دیگر آثار هم خصوصی و شخصی هستند که پخش تلویزیونی آنها خریداری می‌شود.

آذر مهاجر

رادیو و تلویزیون