برنامه‌ریزی دوباره برای اقتصاد مقاومتی، ضرورت دولت

دکتر امرالله امینی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه به جام‌جم می‌گوید: عملکرد دولت در اجرای بندهای اقتصاد مقاومتی قابل قبول نبوده و باید تلاش‌های بیشتری در این زمینه صورت بگیرد. وی افزود: برای به هدف رسیدن باید تمام قوا نسبت به اجرای اقتصاد مقاومتی اهتمام داشته باشند. نباید تنها از یک قوه انتظار داشته باشیم و نیاز است برای پیشبرد اهداف کشور، همه قوا در این مسیر همراهی کنند. مشروح گفت‌وگو را بخوانید.

ارزیابی شما از عملکرد دولت در راستای اقتصاد مقاومتی چیست؟

ابتدا باید تاکید کنم، اقتصاد مقاومتی مربوط به یک قوه نیست و برای تحقق آن همه کشور باید برنامه‌ریزی و کمک کنند. اقتصاد مقاومتی به عنوان یک بحث نظام اقتصادی مطرح است. بخشی برای دولت بوده و بخش‌های دیگر مربوط به قوه قضاییه و قوه مقننه است. با این رویکرد باید همه قوا در این زمینه متحد باشند و اقدامات لازم را انجام دهند، اما دولت در اقتصاد مقاومتی پیشتاز است و باید بیشتر تاکید داشته باشد چون نیروی اجرایی معرفی شده است. زمانی که اقتصاد مقاومتی به دولت ابلاغ شد، برای مسئولان ناشناخته بود و اوایل روند کندتری را نسبت به الان داشت، اما اقدامات انجام شده در برخی بخش‌ها توانسته این سیاست را به کرسی بنشاند. مصداق بارز آن اقدامات دولت در بحث مبارزه با قاچاق کالاست که روند نزولی را طی می‌کند. دولت برای این که بتواند ریشه قاچاق را بخشکاند، باید تلاش بیشتری داشته باشد. برخی افراد در مناطق مرزی به دلیل بیکاری و نبود اشتغال به قاچاق رو آوردند. مبارزه در این حوزه باید در همه ابعاد انجام شود. اگر بحث مبارزه با قاچاق کالا مطرح می‌شود، مشکل اشتغال نیز باید حل شود.

در یکی از بندهای اقتصاد مقاومتی، بر افزایش صادرات و کاهش واردات تاکید شده است. نظر شما درباره اقدامات دولت در این زمینه چیست؟

به نظر من خیلی موفق نبوده است. هنوز این تفکر وجود دارد که صادرات به معنای فروش نفت خام است، در حالی که در سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی برکاهش وابستگی بودجه به نفت تاکید شده است. در بخش دیگری تاکید شده که باید با خام فروشی مقابله کرد که البته در این زمینه هم خیلی نتوانستیم خوب عمل کنیم. وقتی صحبت از صادرات می‌شود، باید کارخانه‌های تولیدی، کشاورزی و صنعتی مد نظر باشد. زمانی که تولید مناسب نداشته باشیم، نمی‌توانیم صادرات خوبی را رقم بزنیم. در صادرات موفق بودیم اما وقتی ترکیب صادرات را نگاه می‌کنیم، باز هم نفت و گاز مشاهده می‌شود. واردات کالای لوکس، مقاومت را در اقتصاد کاهش می‌دهد که هنوز شاهد آن هستیم. در اقتصاد دانش بنیان که یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی است، دولت اقداماتی را شروع کرده اماهنوز محیط کسب و کار مناسب نیست و متاسفانه فرار مغزها را داریم. ایده‌ها به خارج از کشور می‌رود در حالی که در داخل باید تبدیل به کالا شود. حمایت لازم در این بخش صورت نمی‌گیرد و همین موضوعات دلیلی شده تا هزینه‌های تولید در ایران نسبت به کشورهای دیگر بالاتر باشد.

برخی مسئولان عنوان می‌کنند که به دلیل ارزان بودن کالاهای چینی این کشور را بر گزیدند اما ارزان بودن برای آنهاست و واردات و خروج ارز از کشور ماحصل این کار خواهد بود. مسلما هرچه واردات کنیم اشتغال آنها را افزایش و بیکاری خود را رشد داده‌ایم.

وضعیت فعلی محیط کسب و کار چگونه است؟

در این زمینه باید بگویم، عملکرد قابل دفاعی را از سوی دولت شاهد نیستیم. تولیدات کارخانه‌ای و کشاورزی باید زیاد شود. یکی از راه‌های کشاورزی مدرن، تربیت نیروهای کشاورزی نسل آینده است. این کار نوعی حمایت محسوب می‌شود که دولت از آن مغفول مانده و بیشتر به تسهیلات و دیگر مسائل با اما و اگر فراوان می‌پردازند. در بحث اشتغال که سوال شما هم بود، باید بگویم ضعف دولت در این بخش بسیار مشهود است. دولت هنوز نتوانسته اشتغال را در بخش‌های اساسی بالا ببرد و همین موضوع، یک مشکل اصلی برای دولت به حساب می‌آید.

نظر شما درباره اقدامات دولت در بخش بهره‌وری در تولید چیست؟

در این زمینه هم متاسفانه خوب عمل نکرده و همچنان هزینه تولید بالاست. به نظر می‌رسد دولت برای اجرای اقتصاد مقاومتی باید برنامه‌ریزی مجدد کند و در‌واقع نگاه اصلی را که اقتصاد تولید است، سامان ببخشد. بانک‌های کشور گرایش به فعالیت‌هایی دارند که تولید را کنار می‌زنند. شبکه و نظام بانکی ما ضد تولید است و به عنوان یک رقیب به آن نگاه می‌کنند. بانک‌ها برای کار دیگری مانند اقدامات خدماتی درست شدند. بانک باید در خدمت تولید باشد، نه رقیب آن.

راهکار شما برای اجرای صحیح اقتصاد مقاومتی چیست؟

راهکار اول، پیوند دانشگاه و تولید است و دوم، تغییر در فرهنگ اقتصاد مقاومتی. با گذشت سه سال از ابلاغ این سیاست‌ها، هنوز برخی افراد جامعه نمی‌دانند این سیاست‌ها مبتنی بر چیست و آن را با اقتصاد ریاضتی اشتباه می‌گیرند. اقتصاد مقاومتی، استفاده بهینه از منابع برای تولید حداکثر است. اکنون در دانشگاه‌های ما افراد زیادی فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما بیکار هستند. دکتر بیکار هدف اقتصاد مقاومتی نیست. این که بگوییم سطح دانش کشور بالا رفته و این اقدام در راستای اقتصاد مقاومتی صورت گرفته، پاک کردن صورت مسا له و راضی کردن خودمان است. باید نگاه به آموزش تغییر کند و فرهنگسازی در همان بخش انجام شود. یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی، فرهنگسازی است. قطعا نگاه مردم باید به کار و سرمایه‌گذاری تغییر کند و بدانند، هر فردی که سرمایه‌گذاری می‌کند، به این معناست که اقتصاد را شکوفا و اشتغال ایجاد می‌کند. قوه مقننه و قوه قضاییه باید برای از بین بردن فساد، اقدامات زیادی انجام دهند و همه را از چشم دولت نبینند. در این صورت شاهد اقتصاد شفاف خواهیم بود. این که برای دریافت یک مجوز، دو ماه زمان نیاز است، نشان دهنده پویا نبودن اقتصاد و همچنین مشکلات در محیط کسب و کار است.