عربستان و ضرورت اصلاح راهبرد متناقض

عربستان با افزایش بودجه نظامی خود سعی دارد تجهیزات نظامی، ذخایر تسلیحاتی و تاسیسات نظامی خود را تقویت کند. برای جبران کسری بودجه نیز ریاض، سیاست ریاضت اقتصادی را پیش‌بینی کرده است که نتیجه آن کاهش دستمزدها، کاهش هزینه‌های بخش‌های اداری و رفاهی است.

افزایش بودجه نظامی عربستان نتیجه استراتژی نظامی ـ امنیتی ریاض در مواجهه با تحولات پنج شش سال اخیر منطقه است. استراتژی‌ای که برای دفع تهدیدها و آسیب‌های فرضی بوده که در نتیجه این تحولات متوجه نظام سیاسی عربستان شده است. مداخله در بحرین، حمله نظامی به یمن و حمایت از گروه‌های جنگجوی سلفی و تکفیری در سوریه، عراق و دیگر نقاط جهان، پیامد این سیاست بوده که موجب بالا رفتن هزینه‌های نظامی عربستان شده است.

عربستان با این استراتژی بنا داشته و دارد که امنیت نظام سیاسی خود را بالا ببرد تا از دگرگونی‌های ناشی از تحولات منطقه در امان بماند. اما ایجاد کسری بودجه و به تبع آن الزام به اعمال اقتصاد ریاضتی، موجب پایین آمدن قدرت خرید مردم و سطح رفاه عمومی در عربستان شده است. عربستان همواره با اتکا به درآمدهای نفتی و با پرداخت سوبسیدهای مختلف برای کاستن از فشارهای اقتصادی بر مردم و افزایش رفاه عمومی تلاش کرده و با این سیاست در جهت جلب رضایت عمومی و پیشگیری از اعتراضات کوشیده است. این کشور که با تلاش برای افزایش رفاه عمومی در صدد جلب اعتماد و حمایت عمومی بوده، در وضعیتی قرار گرفته است که با افزایش بودجه نظامی و مواجه شدن با کسری بودجه، دیگر نمی‌تواند این سیاست خود را در حمایت از اقشار مختلف مردم تداوم بخشد.

برخورداری مردم از حمایت‌های دولتی و کسب سطحی از رفاه با افزایش توقعات و انتظارات، وضعیتی را ایجاد کرده که اگر تداوم نیابد، می‌تواند به نارضایتی‌های داخلی دامن بزند و عربستان را از درون بی‌ثبات سازد.

بنابر این به نظر می‌ رسد سعودی‌ها گرفتار نتایج یک راهبرد متناقض شده‌اند. راهبردی که با اعمال آن سعودی‌ها نه‌تنها نتوانسته‌اند در سطح منطقه تهدیدهای فرضی خود را دفع و به اهداف امنیتی خود دست یابند بلکه در درون‌مرزها نیز با مشکلات بی‌ثبات‌کننده‌ای روبه‌رو شده‌اند. ادامه این راهبرد متناقض می‌تواند سعودی‌ها را با بحران‌های امنیتی عمیقی روبه‌رو کند. از این‌رو اگر ریاض بسرعت در صدد اصلاح آن برنیاید و بر ادامه آن اصرار ورزد، با وضعیت‌های غیرقابل پیش‌بینی و سخت‌تری روبه‌رو خواهد شد.

وضعیت‌هایی که از منظر آینده پژوهی ممکن است شگفتی‌ساز باشد و دگرگونی‌های بنیادی ایجاد کند.

حاکم قاسمی

رئیس ‌پژوهشکده‌ آینده‌پژوهی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)