حلب، آغازی بر شروع جنگی سهمگین‌تر

در صحنه نبرد زمینی شهر حلب، نیروهای معارض سوری به دلیل محاصره شدید و کمبود تجهیزات، از توان آفندی برخوردار نیستند و در مقابل آنها نیروهای دولتی سوریه نیز توان شکست آنها را ندارند و درواقع هر دو گروه دچار ضعف نیروی زمینی شده‌اند. نیروهای معارض در گذشته ثابت کرده‌اند در مواقعی توان شکستن محاصره و ایجاد کریدور را دارند، اما تنها برگ برنده این درگیری، نیروی هوایی روسیه است که امید دارد با هدف قرار دادن پراکنده مناطق شرقی حلب باعث تضعیف قدرت پدافندی معارضان سوری شده و راه را برای نفوذ نیروهای دولتی هموار کند، اما با توجه به نوع جبهه گیری نیروهای حاضر در حلب، نیروهای دولتی سوریه از شانس پیروزی بیشتری نسبت به گروه‌های معارض در این شهر برخوردار هستند و در صورت ادامه روند کنونی، این امر دیر یا زود محقق خواهد شد.

اما نکته اساسی این است که بعد از پیروزی نیروهای دولتی سوریه در جنگ حلب چه اتفاقی خواهد افتاد؟

باید بپذیریم پیروزی در نبرد حلب بیش از این‌که به سود نیروهای دولتی سوریه باشد، به ضرر نیروهای معارض سوری است؛ زیرا این اتفاق در وهله نخست باعث شکست کامل استراتژی نظامی آنها در شمال کشور خواهد شد، در وهله دوم ضربه‌ای سهمگین از لحاظ روانی برای آنها خواهد بود و در وهله سوم شکست طرح‌های سیاسی کنونی دولت‌های حامی معارضان سوری را در پی ‌خواهد داشت.

با این اوصاف ساده‌انگاری است اگر بپذیریم معارضان سوری بعد از چنین ضربه سهمگینی نظاره‌گر ماجرا باشند و به ادامه مبارزه علیه دولت سوریه به شکل کنونی ادامه دهند، بلکه شکست احتمالی آینده آنان در حلب سبب ورود آنها به استراتژی جایگزین در جهت جبران شکست فوق خواهد شد. حال استراتژی جایگزین یا «برنامه ب» آنها چه خواهد بود؟ کشورهای حامی معارضان در صورت شکست در حلب صحنه مذاکرات دیپلماتیک را ترک خواهند کرد؛ زیرا در بخش میدانی مهره ارزشمند دیگری برای ادامه بازی ندارند. این اتفاق سبب تمرکز بیشتر آنها بر نبرد میدانی خواهد شد. راهبرد عربستان سعودی تجهیز بیشتر نیروهای معارض به اشکال انسانی و تسلیحاتی خواهد بود.

ترکیه راهبرد درگیر کردن روسیه و ایران در عراق را پیش خواهد گرفت و با ورود به بحران عراق سعی در درگیر کردن نیروهای ایران و روسیه در دو جبهه مختلف و نهایتا تضعیف نیروهای دولتی سوریه در شمال و شمال شرق سوریه خواهد داشت، اما با وجود نزدیک شدن به زمان انتخابات ایالات متحده، ورود حداکثری این کشور به بحران سوریه بعد از شکست معارضان در حلب بعید به نظر می‌رسد، ضمن این که نبرد میان معارضان سوری و دولت سوریه نزد ایالات متحده، اهمیت استراتژیک کمتری در برنامه‌های سیاست خارجی این کشور دارد. با این حال امکان بروز عملیات‌های محدود و تبلیغاتی نیروی هوایی ایالات متحده در دفاع از معارضان سوری وجود خواهد داشت، اما عمده فعالیت این کشور همچنان در صحنه دیپلماسی اما به شکل قهری خواهد بود.

با لحاظ کردن موارد ذکر شده باید عنوان کرد دیر یا زود، قطعا حلب تحت استیلای حکومت سوریه قرار خواهد گرفت، اما این اتفاق نه به معنای پایان جنگ، بلکه به معنای شروع جنگی سهمگین‌تر در منطقه است.

دکتر مانی محرابی

عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین‌الملل