هولیگان ها و تهدید آینده ورزش

تلاقی دیدارهای والیبال ، بسکتبال حرفه ای ، فوتبال کوپا آمریکا و فوتبال اروپا نکات مختلف با رویکردها و نگرش های متعددی به همراه خود دارد.

تا همین چند روز پیش با تماشای بازی های والیبال انتخابی المپیک در توکیو، رفتار تماشاگران ژاپنی در تعامل با فرهنگ های مختلف بارها تحسین شد. آنها با رفتاری برگرفته از ارزش های شرقی ، تیم خود و میهمان حاضر در بازی های انتخابی را تشویق و کارکردهای مناسب ورزش را آشکار کردند.

حتی همزمانی والیبال انتخابی المپیک با بازی‌های پایانی بسکتبال حرفه‌ای سبب شد تماشاگران برنامه‌های ورزشی، بامدادان تا حوالی عصرها را با هیجان زیاد از پخش این رویداد‌ها پشت سر بگذارند که در آن لحظه‌های هیجان‌انگیز با بازی های باشگاهی و هویت جمعی، احساس و عواطف از طریق رخدادهای ملی از وجوه مهم آن بود که در اشکال مدرن به نمایش گذاشته شد.

این ترکیب تصادفی کارکرد ورزش را در دقیق‌ترین، فهم پذیرترین و صادق‌ترین واقعیت بدون ابهام زندگی ما ثابت می‌کند.

با این حال اتفاقات اخیر در میان تماشاگران انگلیس و روسیه قطعا در تعاریفی که از آنها نام برده شده است ، قرار نمی گیرد.

شاید هنوز چرایی رفتار تماشاگران ژاپنی با نظم و انضباط آنها در جریان بازی‌های والیبال، پرسش بزرگی است که ذهن‌مان را مشغول کرده است یا بعد از تماشای بازی NBA به این فکر کنیم چطور تماشاگران میزبان گرداگرد صندلی‌های تیم مهمان می‌نشینند، اما بعد از تماشای برد یا باخت تیم‌شان سالن را ترک می‌کنند. به همین راحتی.

وقتی این رفتارها را با آنچه در پایان مسابقه فوتبال انگلیس و روسیه گذشت مقایسه می کنیم ، می بینیم با تعاریف کارکردهای ورزش تضاد عمیقی دارد. مفهوم «جهانی شدن» برای باز کردن این موضوع بیشتر می‌تواند به کمک‌مان بیاید. جهانی شدن افزایش وابستگی متقابل مردم برای گسترش مناسبات مختلف از‌جمله ورزش است و نقطه عطف اینجاست که با نمادهای مشخص در ورزش، ما به شاخص‌های معنایی مشترک دسترسی پیدا می‌کنیم. بنابراین وقتی انتخابی المپیک در ژاپن یا NBA در آمریکا را به فاصله چند ثانیه می‌بینیم در واقع به شاخص‌های ورزش در ساختار اجتماعی آن می‌رسیم که ارتباطی جهانی دارد. در این نوع ارتباط هر کس می‌تواند وارد آن شده و درباره تجربه یکپارچگی، قواعد تنظیم شده و لذت تقویت هویت گروهی از رفتار تماشاگرانی که همزمان در آن سوی جهان نشسته اند با دیگران صحبت کند

.اما چطور می شود در یک بازی از فوتبال اروپا سایه برخی اوباشگران بر روی اصول شناخته شده و کارکردهای اصلی ورزش سنگینی می کند و با وجود تدابیر مختلف، حوادث زشت ورزشگاه ولودروم شهر مارسی بروز می کند؟ آیا با مشاهده یک اتفاق کلیت فوتبال اروپا را باید زیر سئوال برد یا باید ریشه اتفاقاتی را که هر از چندگاهی بروز می کند در خشونت افرادی جست و جو کرد که از بروز آن لذت می برند؟

برای این نوع رفتارها نگرانی های تازه ای وجود دارد که از نقاط مختلف مانند سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی قابل بررسی است بنابراین نباید فقط این مباحث را تک بعدی دید یا به عامل یا عوامل محدودی اکتفا کرد. از یک سو آینده ورزش با احزاب و گروه های مافیایی یا پولشویی در راس قدرت تحت تاثیر سیاست به شدت تهدید می شود و از دیگر سو شبکه های اینترنتی و شرط بندی ، ورزش را به سمت رسانه ای شدن و درآمدزایی بیشتر هدایت می کنند .

تماشاگران زیادی از این طریق در حیطه مسابقه وارد می شوند و آنچه برای آنها اصل است برنده شدن تیمی است که روی آن شرط بندی کرده اند.

علاوه بر آن فروش مشروبات الکلی و مواد مخدر توسط شبکه های مافیایی در اطراف ورزشگاه ها کار را سخت تر کرده است. بسیاری از حامیان مالی بازی های ورزشی به ویژه فوتبال، کمپانی های سازنده مشروبات الکلی هستند بنابراین در روز بازی ها برای ترویج و تبلیغ محصولات خود از تماشاگران که در بین آنها هولیگان ها و اوباش دیده می شوند ، استفاده می کنند.

تصور اینکه تماشاگر خارج از حالت عادی و بازنده در شرط بندی قابل کنترل باشد سخت است و نتیجه همان می شود که در ولودروم مارسی اتفاق افتاد. ادامه این نوع کارکردهای نامناسب در ورزش رویدادهای مختلف آینده را تحت الشعاع قرار می دهد هر چند هم این پدیده در ورزشگاه ها دیر به دیر و در میان جمع های کوچکی از پرخاشگران سر بیرون کند اما باز هم با کارکردهای ورزشی و اهداف و تعاریف آن، پدیده ای زشت و نازیباست.

برای ما در تلاقی مسابقه های مختلف ورزشی همچنان رفتار تماشاگران ژاپنی در جریان بازی های انتخابی المپیک یک اصل است. تماشاگری که از طریق ورزش به زندگی اجتماعی خود و دیگران، احترام می گذارد.

محمد رضاپور‌ - جام جم ورزشی