در اهمیت بازی!

اسباب‌بازی‌ها به‌عنوان حاملان مستقیم ارزش‌های فرهنگی، بویژه در حوزه‌ سبک زندگی و تعاملات اجتماعی کودکان، سال‌هاست در مرکز و محور مباحث مدیریت و مهندسی راهبردی فرهنگی قرار دارند و سیاستگذاران مختلف، در جوامع و فرهنگ‌های متفاوت تلاش می‌کنند با هدایت و مسیردهی به فرآیند تولید اسباب‌بازی و عروسک در مرزهای فرهنگی خود، به تقویت هویت فرهنگی و انسجام اجتماعی جامعه بپردازند.

در جمهوری اسلامی ایران نیز، اهمیت این حوزه به رسمیت شناخته شده و با تشکیل شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب‌بازی کودکان، استقرار دبیرخانه‌ این شورا در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و واگذاری مسئولیت اداره‌ دبیرخانه و اجرای مصوبات شورا به کانون، مسیر اصلی هدایت راهبردی این حوزه‌ صنعتی ـ هنری تعیین شده است البته ممکن است در اینجا با پرسش‌هایی از این دست مواجه شویم که این نظارت و مدیریت شامل چه مصداق‌هایی می‌شود، چگونه شکل می‌گیرد و متکی بر کدام مبانی است؟ برای فهم روند و فرآیند تصمیم‌سازی در این حوزه‌، می‌توان نکات زیر را ذکر کرد:

براساس مصوبه‌ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، دبیرخانه‌ شورای نظارت بر اسباب‌بازی، به‌عنوان تنها مرجع صدور مجوز تولید و عرضه‌ اسباب‌ بازی‌ تعیین شده و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز تمام سعی خود را به‌کار‌می‌گیرد که به وظیفه خود در این زمینه عمل کند ؛ اما با این وصف، فقط به جنبه‌ بازدارندگی موضوع نمی‌اندیشیم و رویکرد ایجابی و تعامل برای ارتقای سطح دانش و آگاهی دست‌اندرکاران و خانواده‌ها را نیز به‌طور جدی مدنظر قرار داده‌ایم.

درواقع کانون به‌جای بسنده کردن به محدودیت تولید و عرضه‌ اسباب‌بازی‌های نامناسب، ساماندهی این حوزه را در اولویت می‌بیند و می‌خواهد به تولید و گسترش دانش، آگاهی و مهارت طراحان، دست‌اندرکاران تولید و عرضه و مصرف‌کنندگان اسباب‌بازی کمک کند تا بهتر و با آشنایی و آگاهی و اطمینان بیشتر دست به طراحی و تولید یا خرید محصولات این صنعت ـ هنر بزنند.

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان موظف است امکان و زمینه‌ طراحی، تولید و عرضه‌ اسباب‌بازی‌هایی را فراهم سازد که همسو با ارزش‌های جامعه‌، برخاسته از فرهنگ غنی کشور و متناسب با الگوهای تمدن اسلامی ـ ایرانی باشند.

فرآیند صدور مجوز تولید و عرضه نیز می‌تواند محل سؤال باشد که باید گفت در این فرآیند بهداشتی بودن مواد به‌کار‌رفته در ساخت اسباب‌بازی، تناسب شکل و قطعات با مخاطب و محتوای اسباب‌بازی‌ مورد بررسی قرار می‌گیرد و به اقتضای کار، گاهی تصمیم‌گیری به مرحله‌ای بعد از دریافت پاسخ آزمایش‌های بهداشتی مواد به کار رفته در تولید اسباب‌بازی‌ یا بررسی جوانب روانشناختی و جامعه‌شناختی آن موکول می‌شود تا بتوان با اطمینان بیشتری تصمیم‌گیری کرد.

تحلیل و بررسی ارزش‌ها در بازی (values at play)، هم‌اکنون به‌عنوان شاخه‌ای بینارشته‌ای در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا جای خود را پیدا کرده و محل تحلیل مباحث و مناقشات علمی فراوان قرار گرفته است، آرزوی ما و اغلب دلبستگان به رشد و پرورش کودکان و نوجوانان میهن در فضایی سالم و مناسب، آن است که با ورود این شاخه‌ به دانشگاه‌های کشور، وظیفه‌ دشوار تولید ادبیات علمی در حوزه‌ نظارت بر اسباب‌بازی، میان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مجامع و مراکز علمی دانشگاهی در کشور تقسیم شود، تا زودتر شاهد بهبود و ارتقای وضعیت صنعت ـ هنر اسباب‌بازی در کشور باشیم، و امیدواریم از دل مناقشات، تبادل‌نظرها و بحث‌ها، افکاری تازه و طرح‌‌هایی نو متولد شود، افکار و طرح‌هایی که صنعت تولید اسباب‌بازی در کشورمان را به جایگاه‌ فراخور فرهنگ غنی ما برساند.

توجه همه‌ نهادها و فعالان فرهنگی، به سلامت نسل آینده‌ کشور، اعم از سلامت جسمی و فیزیکی، بهداشت روانی و فرهنگی، و سلامت عقل و خرد انتقادی، ضرورتی انکارناپذیر و حیاتی است.

امیدواریم اکنون که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تمام‌قامت و با حداکثر انرژی، در حال تلاش برای محافظت و صیانت از سلامت کودکان کشور در حوزه‌ صنعت اسباب‌بازی و سرگرمی در کشور است، نهادهای مجاور و فعالان حقوق و سرگرمی‌های کودک، همدلانه و بی‌دریغ در کنار کانون پرورش فکری قرار بگیرند و این نهاد قدیمی و تاثیرگذار را در انجام وظیفه‌ خود یاری کنند.

تمرکز بر بخشی از این فعالیت‌ها و برجسته‌کردن وجوه حذفی و نظارتی شورای نظارت بر اسباب‌بازی‌ و نادیده‌گرفتن نقش حمایتی و پژوهشی آن، نه تنها کانون و شورا را در انجام وظایف خود کمک نخواهد کرد، بلکه باعث نادیده‌گرفتن اهمیت قابل توجه وظیفه‌ای خواهد شد که این نهادها به‌عهده گرفته‌اند و در پایان این که، تصویر «ایران»ی که در حوزه‌ای مثل اسباب‌بازی محل پیوند صنعت و هنر و بازار محسوب شود و در زمره‌ برترین کشورها و با بالاترین کیفیت‌ها قرار بگیرد، تصویری نیست که نیل به آن ناممکن و حتی دور از دسترس باشد، تنها نیاز ما در این حوزه‌، ایجاد دغدغه‌ و مطالبه‌ای عمومی و کمک به تولید‌کنندگان و بازرگانانی است که شرایط اجتماعی و فرهنگی کشورمان را بدرستی درک کرده و متناسب با شرایط و فناوری‌های پیشرفته و روزآمد به تولید یا ارائه‌ محصول می‌پردازند. این تصویری است که پیش روی ما در کانون پرورش فکری قرار دارد و تلاش‌هایمان را تقویت می‌کند.

علیرضا حاجیان‌زاده - مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان