شفافیت؛ نیاز سیاست پولی کشور

به گزارش جام‌جم، بانک مرکزی در اقتصاد هر کشور یک فرادستگاه است؛ دستگاهی که وظایف بسیار حساسی در کشورها دارد. از چاپ اسکناس، مسکوک و اوراق بهادار گرفته تا نگهداری حساب‌های ملی، میزبانی خزانه کشور، تولید و تنظیم سیاست‌های پولی و مالی، نگهداری جواهرات ملی و ده‌ها وظیفه حساس دیگر.

این‌چنین است که نوع وظایف بانک مرکزی بالاترین درجه شفافیت مالی را می‌طلبد و تاکنون تلقی می‌شد که این‌گونه است. اما روشدن دستکاری حساب‌های صندوق توسعه ملی و تائید آن توسط سازمان حسابرسی وزارت اقتصاد با وجود توضیحات مفصل معاون ارزی بانک مرکزی تلقی کامل و بی‌نقص بودن شفافیت مالی و عملکردی در بانک مرکزی را کمی تا قسمتی با علامت سوال مواجه کرده است.

از این‌رو بدون این‌که دنبال مقصر یابی یا مچ‌گیری باشیم و بخواهیم با متهم کردن شخص حقیقی یا حقوقی و یا مقام دولتی به حاشیه‌سازی بپردازیم این گفته کارشناسان قابل توجه است که در عین حفظ کامل و با دقت هیمنه و ابهت بانک مرکزی لزوم تغییراتی در ساختار این بانک به منظور افزایش شفافیت مالی و بهبود اطمینان به آن احساس می‌شود.

بدین ترتیب کارشناسانی که با جام‌جم گفت‌وگو کردند اظهار داشتند با توجه به امین بودن بانک مرکزی در نگهداری ثروت و دارایی کشور شاید ماجرای برداشت از حساب صندوق توسعه ملی یک هشدار باشد. هشداری که اکنون مانند گرهی است که با دست باز می‌شود و نباید آن را با دندان باز کرد.

لذا ایجاد اصلاحات در ساختار و حتی ارکان بانک مرکزی برای جلوگیری از تکرار چنین تخلفاتی ضروری است.

برداشت بدون اجازه صاحب حساب

در همین حال علی‌اکبر سهیلی‌پور، رئیس سازمان حسابرسی دیروز در نشست خبری‌ای که در وزارت اقتصاد برگزار شد به تشریح موضوع برداشت بانک مرکزی از حساب صندوق توسعه ملی پرداخت و گفت: اصولا اعتقاد داریم که صندوق صاحب حسابی است که در بانک مرکزی دارد؛ مانند سایر کسانی که در بانک‌ها حساب دارند و صاحب اختیار آن هستند، بنابراین باید مصرف آن با مجوز صاحب حساب صورت گیرد.

عضو هیات نظارت صندوق توسعه ملی با بیان این‌که در سال‌های اخیر همواره پیش آمده که برداشت‌هایی از حساب صندوق توسعه ملی انجام شده که با اجازه مستقیم صاحب حساب نبوده است، توضیح داد: این در حالی است که برخی دستگاه‌ها بعد از صدور مجوز مستقیم به بانک مرکزی مراجعه کرده و منابع لازم را برداشت می‌کردند، اما معتقدیم که صندوق توسعه ملی صاحب حساب است و باید دستور برداشت از سوی آن انجام شود. به گفته وی، این هیات نسبت به نوع برداشت از صندوق و صدور مجوز برداشت از آن پیشتر به بانک مرکزی تذکر داده است.

بانک مرکزی دستور می‌گیرد

همچنین دکتر مهدی تقوی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی به جام‌جم گفت: بانک مرکزی به تنهایی قدرت کافی برای اجرا ندارد و خود از نهاد بالادستی دستور می‌گیرد.

وی افزود: ممکن است نوسانات قیمت ارز دلیل چنین کاری باشد و از آنجا که هنوز تحریم‌ها برداشته نشده و صادرات نفت ایران به میزان قابل توجه افزایش نیافته است و به تبع آن ارز وارد کشور نشده بانک مرکزی به حساب صندوق توسعه ملی دست برده و احتمال دارد این برداشت از حساب موقتی بوده و زمانی که ارز به دست بانک مرکزی رسید این مبلغ برگردانده شود.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: از سوی دیگر ممکن است این برداشت از حساب صندوق توسعه ملی به منظور سرمایه‌گذاری بوده که این اختیار برای بانک مرکزی فراهم است.

تقوی گفت: ماهیت اصلی تشکیل صندوق توسعه ملی این بود که بخشی از پول‌ نفت به آن واریز شود تا برای سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار گیرد و اگر بانک مرکزی برداشت پول را به منظور سرمایه‌گذاری انجام داده است مشکلی ندارد.

هیات وزیران تشکیل جلسه فوری بدهد

همچنین دکتر بهمن آرمان، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: این بار اولی نیست که بانک مرکزی چنین تخلفاتی را انجام می‌دهد و برای این‌که دیگر شاهد چنین موضوعاتی نباشیم هیات وزیران باید جلسه فوری به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل دهد و برای این جریان بررسی‌ها و اقدامات بازدارنده را لحاظ کند.

وی افزود: البته بانک مرکزی مدعی است چنین برداشتی انجام نشده اما واقعیت چیز دیگری است. بانک مرکزی اظهار می‌کند که موجودی صندوق توسعه ملی بخشی از دارایی ارزی بانک مرکزی است، در حالی که این‌طور نیست و صندوق توسعه ملی دارای یک حساب رسمی نزد بانک مرکزی برای سرمایه‌گذاری کشور است.

آرمان اضافه کرد: این مساله سابقه طولانی دارد و بارها شاهد چنین برداشت‌هایی بودیم، در حالی که هرگونه برداشت از صندوق توسعه ملی باید با نظارت و هماهنگی رئیس هیات عامل اتفاق بیفتد و بانک مرکزی نمی‌تواند به طور خودسرانه به حساب‌ها دست ببرد.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: این نوع توجیه کردن کارها سودی به حال اقتصاد کشور ندارد و به نهاد بزرگ توسعه‌ای مانند صندوق توسعه ملی آسیب می‌زند.

اظهارات عجیب صفدر حسینی

گفته صفدر حسینی، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی تا جایی پیش رفت که همه رسانه‌ها به کنکاش این موضوع پرداختند و با داغ شدن این خبر وی اعلام کرده که در روزهای اخیر، در خصوص اظهار نظرهای اینجانب در اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی تهران درباره نحوه تعامل صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی، بازتاب‌ها و تفسیرهای زیادی منتشر شد.

وی افزود: آنچه مورد انتقاد بنده بود و به طور روشن در مقابل دوربین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بیان و در بخش‌های مختلف خبری نیز پخش شد، انتقاد از رفتارهای بانک مرکزی در گذشته بود.

حسینی گفت: و الا ما در جلساتی که به طور مرتب با رئیس کل و مدیران ارزی بانک مرکزی داریم مسائل کارشناسی و نحوه تخصیص منابع به طرح‌های تولیدی و تامین سرمایه در گردش را بررسی می‌کنیم و احیانا نسبت به طرح ایرادها و نکات کارشناسی و چاره‌اندیشی برای آنها، اقدام می‌کنیم.

وی تصریح کرد: آنچه در این روزها و در لابه‌لای سطرهای رسانه‌ها مغفول واقع شد، توجه به نقش موثر نظام بانکی و در راس آن بانک مرکزی در مدیریت مسائل پولی کشور است. بانک مرکزی در دولت یازدهم به مدیریت دکتر ولی‌الله سیف نقش موثری در کاهش معنادار تورم، کنترل رشد نقدینگی و بویژه کاهش نوسانات نرخ ارز داشته که این مهم در آماده کردن زمینه برای سرمایه‌گذاری و حمایت از تولید، بسیار اساسی است.

بانک مرکزی مجبور بود

غلامحسین دوانی کارشناس حسابرسی در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: اقدام اخیر بانک مرکزی نشان‌دهنده این است که دولت به منابع ارزی نیاز داشته اما از آنجا که منابع ارزی کشور به دلیل کاهش قیمت و همچنین صادرات نفت کاهش یافته است بانک مرکزی مجبور بود از حساب صندوق توسعه ملی پول برداشت کند تا بتواند خلأ منابع خود را بپوشاند.

محمدحسین علی‌اکبری - اقتصاد