انحراف چشم‌ها از مسیر راست

دکتر احمد عامری، متخصص استرابیسم (انحراف چشم) در این باره می‌گوید: وقتی انسان به یک شیء نگاه می‌کند باید تصویر شیء مورد نظر در هر دو چشم، روی یک قسمت از شبکیه به نام لکه زرد بیفتد. اگر به هر دلیلی تصویر شیء مورد نظر در یکی از چشم‌ها روی لکه زرد و در دیگری روی نقطه‌ای خارج از لکه زرد بیفتد، شاهد انحراف در چشم خواهیم بود.

انحراف چشم از بدو تولد

این چشم پزشک در گفت‌وگو با جام‌جم درخصوص بروز انحراف چشم از بدو تولد می‌گوید: انحراف‌ها دو گونه است؛ یا از تولد تا 6 ماهگی ظاهر می‌شود که در این صورت به آنها انحراف مادرزاد می‌گویند یا بعد از شش ماهگی به‌وجود می‌آید که نوع غیرمادرزادی نامیده می‌شود. البته عوامل زیادی در به‌وجود آمدن انحراف چشم نقش دارد. در بعضی موارد، ارث و ژنتیک و در موارد دیگر، عفونت‌های حاملگی نظیر توکسوپلاسموزیس که معمولا از سگ، گربه و حیوانات خانگی منتقل می‌شود، در بروز آن نقش دارد.

وی می‌افزاید: همچنین مشکلات زایمانی که گاهی به فلج عضلات منجر می‌شود، می‌تواند عامل انحراف چشم باشد و حتی در مواردی مشاهده شده به دنبال تزریق واکسن‌ها انحرافی در چشم به‌وجود می‌آید که خوشبختانه در اکثر موارد، بدون جراحی قابل درمان است.

این چشم پزشک با تاکید بر این که انحراف چشم در دوره جنینی قابل تشخیص نیست، اظهار می‌کند: معمولا تشخیص انحراف بعد از چهار ماهگی است، ولی باید توجه داشت که یک نوع انحراف به نام انحراف کاذب وجود دارد که نمای چشم‌ها کاملا انحراف را نشان می‌دهد، اما در معاینات تخصیصی هیچ گونه انحرافی دیده نمی‌شود. این نوع انحراف به علت وضعیت بینی و پلک‌هاست، چون قاعده بینی هنوز رشد نکرده و پهن است، سفیدی چشم‌ها را پنهان می‌کند و نمای انحراف به‌وجود می‌آورد.

بروز انحراف چشم در کودکی

به گفته این متخصص استرابیسم، در مورد انحراف چشم معمولا تا چهار ماهگی نمی‌توان اظهارنظر دقیق کرد، ولی بعد از آن به دلیل این ‌که راه‌های کنترل و هماهنگی دو چشم در مغز تثبیت شده است، می‌توان ارزیابی و اظهارنظر نسبتا دقیق انجام داد.

وی با اشاره به این که شایع‌ترین نوع انحراف چشم به داخل یا خارج و البته گاهی انحراف از نوع عمودی یا چرخشی است، می‌افزاید: یکی از علل مهم انحراف چشم به داخل، عیوب انکساری است. یعنی این که چشم‌های کودک ضعیف است و به علت ضعیف بودن آنها انحراف چشم به‌وجود می‌آید و اگر زود و بموقع تشخیص داده شود ممکن است با عینک کاملا اصلاح شود. البته معمولا زمان انحراف چشم‌ها به داخل در سن دو تا سه سالگی است، ولی تا پنج سالگی هم احتمال دارد که انحراف ظاهر شود. بنابراین معاینات دوره‌ای ویژه در کسانی که سابقه خانوادگی انحراف چشم دارند، ضروری است. توجه داشته باشید گاهی ضربه‌های وارد به سر و صورت نیز در سنین بالاتر به فلج عضلات چشم و در نتیجه انحراف چشم می‌انجامد. بعضی ضایعات و عفونت‌های مغزی و بیماری‌های تیروئید نیز می‌تواند باعث انحراف چشم شود.

درمان انحراف چشم؛ از طبی تا جراحی

انحراف چشم انواع مختلف و متفاوت داشته و هر کدام روش درمانی خاص خود را دارد.

به گفته دکتر عامری در بعضی از کودکان که چشم‌هایشان ضعیف است و احتیاج به عینک دارند، با تجویز عینک انحراف از بین می‌رود. کودک در چنین شرایطی نباید جراحی شود و باید حتما عینک بزند. ولی گاهی تجویز عینک انحراف را از بین نمی‌برد و باید حتما عمل جراحی انجام شود.

وی تاکید می‌کند: یکی دیگر از روش‌های درمان غیرجراحی انحراف چشم، استفاده از بوتاکس است که این روش در کودکان زیر یک سال نتایج خوبی دارد. همچنین در کودکانی که اختلال تکاملی داشته و چشم‌هایشان انحراف به داخل دارد، استفاده از بوتاکس یکی از روش‌های درمانی موثر محسوب می‌شود. توجه داشته باشید در مواردی که انحراف به علت ضعیفی چشم به وجود می‌آید و با تجویز عینک انحراف از بین می‌رود، می‌توان نمره عینک را نیز در بزرگسالی با لیزیک اصلاح کرد که به‌دنبال اصلاح نمره عینک، انحراف چشم هم اصلاح خواهد شد.

تکرارپذیری جراحی انحراف چشم

به گفته این متخصص استرابیسم با توجه به این‌ که طبیعت بدن افراد باهم متفاوت است، انجام روش جراحی برای اصلاح انحراف چشم‌ها در 80 درصد موفقیت‌آمیز است و در 20 درصد موارد، بیماران به عمل مجدد نیاز دارند. همچنین گاهی اصلاح عمل انحراف در بعضی از بیماران به اصلاح بیش از حد منجر می‌شود؛ یعنی انحراف برعکس می‌شود که با تکرار عمل جراحی قابل اصلاح است.

وی تاکید می‌کند: به طور کلی به هیچ بیماری نمی‌توان قول داد که اصلاح انحراف چشم وی صددرصد خواهد بود و بیمار باید آمادگی داشته باشد که در صورت نیاز، دوباره تحت عمل جراحی قرار گیرد. باید توجه داشت انحراف چشم ناشی از ناهماهنگی بین مغز و چشم است و از آنجا که امکان ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های مغز و چشم وجود ندارد، احتمال دارد در بعضی از بیماران بعد از مدتی انحراف دوباره ایجاد شود که در این صورت عمل جراحی برای بار دوم لازم خواهد بود.

پونه شیرازی ‌‌/‌‌ گروه سلامت