مدیریت روی آب

قدیم و ندیم نیست که آب روان، خودش از یک چشمه یا کوهسار به امان خدا جاری شود سمت سبز شهر و مردم آبادی از آن مشروب و سیراب شوند.

مدیریت درست و حسابی نباشد بالای سرش، شدیدا سرش می‌خورد به سنگ. در مسیرش سنگ‌اندازی می‌کنند.

یک نمونه‌اش را مرحوم ملک الشعرای بهار، شاعر و نویسنده و نماینده مجلس و زندانی سیاسی زمان رضاخان میرپنج، چنین تعریف می‌کند:

جدا شد یکی چشمه از کوهسار

به ره گشت ناگه به سنگی دچار

به نرمی چنین گفت با سنگ سخت

کرم کرده راهی ده، ای نیکبخت

گران سنگ تیره دل سخت سر

زدش سیلی و گفت: دور ای پسر

نجنبیدم از سیل زورآزمای

که ای تو که پیش تو جنبم ز جای ...

فلذاست که در دنیای امروز، تولید و توزیع آب از همان ابتدا تا به آخر، از هر نظر، مدیریت کلان می شود تا مشکلی پیش نیاید.

خب قطعا کشور عزیز ما ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. هرچند که از حیث آب و هوایی، تقریبا معتدل تشریف داریم؛ اما الان در دولت اعتدال و امید، یک مقداری با بارش کم باران و برف مواجه شده‌ایم که البته سیاسی نیست و ربطی به دولت فخیمه ندارد. (پیشاپیش، هرگونه استفاده تبلیغاتی و انتخاباتی از این قضیه را شدیدا محکوم می‌کنیم. لازم باشد، بد و بیراه هم می‌گوییم.)

چندی پیش، یکی از مدیران حوزه آب کشور که از قضا قائم‌مقام وزیر نیرو نیز هستند؛ متأسفانه از منفی شدن ذخایر آب خبر دادند و حرف‌های خوبی زدند و گفتند که: «در 4 دهه گذشته، میانگین بارش‌ها در کشور، از 250 میلی‌متر به 240 میلی‌متر کاهش پیدا کرده است.» توجه شما بینندگان عزیز را به ادامه این حرف‌های خوب جلب می‌کنم:

ـ «هیچ نظامی نمی‌تواند مردم را با فشار،مجبور به مصرف بهینه آب کند. تنها راه این است که مردم،خود دغدغه آب داشته باشند. لازمه این جوش و خروش هم همان فرهنگ‌سازی است. در چند دهه گذشته، درآمدهای ناشی از نفت موجب شد تا روند مصرف آب این‌گونه بی‌رویه شود.»

ملاحظه فرمودید؟... خب پیش از شما،ما هم ملاحظه فرمودیم که این طور مثل سیر و سرکه داریم می جوشیم. هرچند که می‌دانیم لازمه این جوش و خروش، کار فرهنگی است. و حتم دارم که در این ماجرا هم رسانه‌ها و روزنامه‌ها مقصرند. عین داستان پول‌های کثیف که آخرش به رسانه‌ها برگشت!

همچنان که عرض کردیم، اشکال از مدیریت هم نیست. به نحو احسن و قابل احسنت در حال انجام است. در زمینه‌های دیگر هم بعید است که اشکالاتی بوده باشد. حرف بنده را قبول ندارید، حرف شخص وزیر را که لابد قبول می‌کنید؟... لهذا سند رو می‌کنیم.

سند زیرخاکی: «وزیر نیرو گفت: اگر بگوییم فقدان راهبردها،دانش و سرمایه و فناوری،موجب بالارفتن مصرف انرژی [توسط ملت فهیم ایران] شده؛ درست نیست. زیرا ما به هریک از اینها دسترسی خوبی داریم.»ــ به نقل از جراید(8/12/1392)

نتیجه و راهکار: ما از این همه صغری ـ کبری چیدن لازم و ملزوم، خداوکیلی چنین نتیجه می‌گیریم که به قول جناب سعدی: «هرچه هست، از قامت ناساز ماست» که برماست. نه مدیریت مشکلی دارد، نه منابع. هیچ منبع آبی هم سوراخ نیست. اشکال کار فقط برمی‌گردد به«رفتار مصرفی آب» ما که باید با کار فرهنگی درست و حسابی، مشکل برطرف یا کمرنگ شود. صمیمانه به خودم عرض می‌کنم که: ای نویسنده محترم این مطلب، برو خودتو درست کن!.... البته این دلیل نمی‌شود که در پایان این عرایض، چند تا راهکار معقول هم طبق روال معمول ندهیم:

1ـ تغییر فشار: درست است که هیچ نظامی با فشار بر ملت نمی‌تواند باعث مصرف بهینه آب توسط آنها شود؛ اما اگر یک مقداری فشار آب را کم کند، شاید بشود. ملت بعضا می‌بینند فشار آب خوب است، شیر را تا آخر باز می‌کنند. انگار که شیر نفت است لاکردار!

2ـ تعویض شیر: در یک اقدام دولتی،تمامی سازمان‌ها و صاحبان مراکز و منازل،موظف به تعویض شیرهای آب شوند. همه باید از شیرهایی که دارای چشم الکترونیکی هستند، استفاده کنند. خودمان که صدبار گفتیم چشم اما در عمل کار خودمان را کردیم؛ بلکه چشم‌های الکترونیکی شیرها ما را به یک مصرف‌کننده درست تبدیل کنند. طوری که خودمان هم نفهمیم تغییر الگوی مصرف‌مان از کجا آب خورده است!

3ـ تثبیت مدیریت: کماکان با حفظ همین مدیریت بر روی آب کشور و سدها و رودخانه‌ها و آب‌های روان و آب‌های زیرزمین و.... دیگر آب‌ها، چشم‌انداز روشنی را فرآروی منابع آبی کشور قرار دهیم. چشممان آب نمی‌خورد که اگر مدیریت‌ها عوض شود، چیزی عوض شود. الان نصف لوله‌های آب کشور نشتی دارد و کلی آب هدر می‌رود. خب اگر در حوزه مدیریتی ما هم ضعف و مشکلی وجود داشت، الان آن نصف دیگر لوله‌های آب مملکت هم نشتی داشت. خداوکیلی نداشت؟...

رضا رفیع