دیالوگ روی موج رادیو نمایش

برنامه دیالوگ بر خلاف دیگر برنامه‌های گفت‌وگومحور نه‌تنها در عمر بیش از سه ساله‌اش به تکرار نیفتاده ​، بلکه عوامل سازنده آن تلاش کردند صراحت و شفافیت را سرلوحه کارشان قرار دهند و با گفت‌وگوهایی که با هنرمندان انجام می‌دهند لحظات شنیدنی​ برای شنوندگان متخصص در حوزه هنر بویژه دانشجویان سینما و تئاتر فراهم کنند.

دیالوگ برنامه‌ای تحلیلی در حوزه مباحث علمی تئاتر، سینما، رادیو و تلویزیون است.

این برنامه به موضوعاتی می‌پردازد که کمتر به آنها توجه می‌شود. ضمن این که آقاخانی در این برنامه سعی کرده از کارشناسان صاحب سبک و از افراد متخصص در هر حوزه استفاده کند. این برنامه علاوه بر دانشجویان تئاتر و سینما در میان متخصصان هنر هم اعتبار ویژه‌ای دارد.

کفگیرمان به ته دیگ نخورده است

ایوب آقاخانی در پاسخ​ این سوال که با توجه به این که رویکرد​ برنامه صراحت و شفافیت در پرداخت به موضوعات هنری و فرهنگی است، هنگام راه‌اندازی این برنامه با چالشی رو به رو شدید یا نه؟ به جام‌‌جم می‌گوید: زمانی که رادیو نمایش فعالیتش را شروع کرد از من دعوت شد تا برای زمان شبانگاهی یک برنامه تخصصی را طراحی کنم. بعد از بررسی طرح‌های رسیده به رادیو نمایش، مدیر شبکه و شورای طرح و برنامه با یکدیگر هم عقیده بودند که طرح و نوع نگارش برنامه دیالوگ قابل قبول است، حتی طرح نگارش هم تخصصی بود.

وی ادامه می‌دهد: البته دوستان به من گفتند چطور می‌توانی بیشتر از 300 برنامه در طول یک سال تولید کنی و حدود 300 مهمان هم به برنامه بیاوری بدون آن که موضوعات به تکرار بیفتد، حتی تاکید کردند احتمال این که کفگیرت خیلی زود به ته دیگ​ بخورد زیاد است، اما من تاکید کردم اگر برنامه جواب نداد در نهایت ادامه نمی‌دهیم. به هر حال با توجه به محدودیت افراد حوزه فرهنگ با چالش بزرگ و جدی رو به رو بودیم. اگر این برنامه یک روز در هفته پخش می‌شد، مشکلی نبود، اما هر روز هفته ​غیر از جمعه کار را خیلی​ دشوار می‌کرد ​که با همکاری گروه این کار میسر شد.

این مجری ـ کارشناس با اشاره به مخاطبان این برنامه و پیشنهادهایی که درباره موضوع و مهمانان برنامه می‌دهند، می‌افزاید: در حال حاضر ما مخاطبان پیگیری داریم که سوژه و مهمانان مورد نظرشان را به ما پیشنهاد می‌کنند و ما تلاش می‌کنیم طبق برنامه‌ریزی، هم به سوژه‌های آنها بپردازیم و هم اشخاص مورد نظر آنها را به برنامه دعوت کنیم. اکنون خدا را شاکرم، چون توانستم از وحشتی که دوستان در آن روز به جان من انداختند با یاری پروردگار و کار گروهی عبور کنم. ​این سردبیر از روز اول روی شعار و نام برنامه اصرار داشته و علاقه‌مند بوده که نام این برنامه تحت هیچ شرایطی تغییر نکند.

او در این باره می‌گوید: با این که برخی تاکید داشتند واژه دیالوگ فرنگی است، اما من مصر بوده و هستم که استفاده از واژه دیالوگ در شبکه تخصصی رادیو ایرادی ندارد، چون به عنوان یک اصطلاح تخصصی رایج است و اگر به جای کلمه دیالوگ از واژه گفت‌وگو استفاده کنیم از بار معنایی آن کاسته می‌شود.

وی عنوان می‌کند: برای دیالوگ معادل فارسی نداریم و اگر هم بخواهیم معادل بگذاریم باید یک عبارت قرار بگیرد. در مجموع بعد از ارائه توضیحات با تائید مدیر رادیو نمایش این برنامه پخش شد و در طول این سه سال، زمان‌هایی که شنونده جدید به برنامه اضافه شده و در قالب پیامک این سوال را با ما درمیان می​گذارد که چرا نام برنامه گفت‌وگو نیست، توضیحات لازم را ارائه می‌کنیم. در مجموع معتقدم یکی از تشخص‌های برنامه نامش است.

کم‌فروشی نمی‌کنیم

آقاخانی موضوعات برنامه را با توجه به شرایط زمان انتخاب می‌کند. در واقع او بعد از رصد کردن اتفاقات روز، موضوعات را طراحی ​ و آنها را در برنامه دیالوگ طرح می‌کند. ضمن این که از نظر افراد مطلع هم استفاده می‌کند تا برنامه بار محتوایی لازم را داشته باشد.

یکی از ویژگی‌های برنامه دیالوگ این است که وقتی آقاخانی با کمبود خبر بویژه در شب‌های عزاداری روبه‌رو می‌شود، پرونده‌های تخصصی از جمله فیلمبرداری در سینما را در برنامه باز کرده و با حضور مهمانان موضوع را بررسی می‌کند.

آقاخانی درباره این که چه عواملی در موفقیت ​ برنامه نقش داشته و باعث شده سال‌ها مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد، توضیح می‌دهد: اولین نکته‌ای که تضمین‌کننده کیفیت است، حد علمی برنامه و کارشناسی اصولی آن است. ما در این برنامه از افراد مطلع در عرصه‌های مختلف استفاده می‌کنیم که به نظر من این اصلی‌ترین دلیل موفقیت برنامه است.

وی اشاره می‌کند: عامل موفقیت بعدی کار گروهی است. خدا را شکر می‌کنم برنامه دیالوگ به عنوان اولین برنامه زنده و مستمر رادیو نمایش هنوز سر پا بوده و این مساله ناشی از کار گروهی است. خوشبختانه گروه خوبی را گرد هم آوردیم. گرچه در این مدت نوسانات مختلف داشتیم، اما ذات برنامه که تیمی‌بودن است، حفظ شده است. در واقع هر یک از عوامل گوشه‌ای از بار برنامه را به عهده گرفتند. از افراد متخصص و صاحبنظران بهره می‌بریم. هیچ‌کس در برنامه کم‌فروشی نمی‌کند. همه از نظر من درجه یک هستند و در سطح رسانه خوب عمل می‌کنند.

ادبیات خاص برنامه

یکی از بخش‌های مورد توجه برنامه دیالوگ، نوع ادبیاتی است که در آن استفاده می‌شود.

آقاخانی در این باره می‌گوید: در زمان اجرا به اولین کلمه‌ای که به ذهنمان می‌رسد اکتفا نکرده ، ذهن را به دنبال واژگان بهتر و در شان رسانه فعال می‌کنیم.

وی ادامه می‌دهد: اتفاقا مدیران از همان ابتدا تاکید داشتند باید در این برنامه از ادبیاتی استفاده شود که رایج‌تر است، چون رادیو فراگیر است. البته این نظرها درست بود، ولی با این منطق و نظر برنامه‌ها شبیه هم می‌شد و هیچ اتفاق جدیدی نمی‌افتاد. به نظر من برنامه‌ساز هر چند باید اصول رسانه را حفظ کند، اما هر برنامه باید زبان و شناسنامه خاص خود را داشته باشد.

این سردبیر با اشاره به این که از روز اول طرح برنامه دیالوگ تا به امروز روی این مساله که برنامه باید صریح، شفاف و به‌روز باشد تاکید کرده، توضیح می‌دهد: به‌روز بودن برنامه هدف برنامه زنده است، اما صراحت و شفافیت در عین کارشناسی یکی از امتیازات برنامه است که به کمک مدیران شبکه، همت دوستان، حمایت مخاطبان و تلاش خودم تا ​امروز عملی شده است.

آقاخانی عنوان می‌کند: برنامه دیالوگ در حد بضاعت رسانه صریح و شفاف است. در طول تاریخ عمر رادیو هیچ برنامه‌ای به اندازه دیالوگ صریح و شفاف مباحث را در ملتهب‌ترین حوزه‌های فرهنگی مطرح نکرده است. این برنامه مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است، حتی مخاطبان خاموش را که در محافل فرهنگی می‌بینم؛ از بزرگان حوزه تجسمی گرفته تا بزرگان تئاتر و سینما ​ به برنامه دیالوگ گوش می‌دهند و برایشان اهمیت دارد و حتی علاقه‌مند به مشارکت در برنامه هستند. این نشان می‌دهد تلاش ما جواب داده است. اغراق نمی‌کنم، اما بسیاری از عزیزان رادیو نمایش را با برنامه دیالوگ می‌شناسند و این دستاورد بزرگی است که با لطف خدا و​کمک گروهی که در کنارم هستند و با حمایت مدیران شبکه که در فراز و فرودها، معارضه و چالش‌ها کنار ما هستند پرچم این برنامه را افراشته نگه داشتیم.

توجه به مخاطب خاص

طبیعی است برنامه‌سازان مرتب به مخاطبانشان فکر می‌کنند. آقاخانی در پاسخ​ این سوال که آیا شما از ابتدای ​ برنامه به مخاطبان عام هم فکر کرده بودید یا نه، می‌گوید: واقعیت این است که از ابتدا ایده من جذب مخاطب عام نبود. دیالوگ یک برنامه تخصصی شبانه بوده و بدیهی است باید سعی می‌کردیم به نحو مطلوب کارمان را انجام دهیم و مخاطبان خاص را راضی نگه داریم.

وی ادامه می‌دهد: هدف من این بود که بتوانم حداقل تغییر 10 درصدی در کلیشه‌های ذهنی مخاطبان ایجاد کنم. خوشبختانه این برنامه توانسته ارتباط خوبی با مردم برقرار کند.

این سردبیر در پایان می‌افزاید: هیچ فرمول مطلقی برای موفقیت وجود ندارد ضمن این که برای ارتباط با مخاطب نیاز به پایین‌آوردن سطح برنامه نیست، بلکه باید با مخاطب صادق باشیم. ما در اوج صداقت مسائل را بررسی می‌کنیم و تجربه چند سال اخیر کمک زیادی به ما کرده که بتوانیم راه‌‌های موثرتر برای جذب و حفظ مخاطب را در برنامه اجرا کنیم.

به تکرار نیفتادیم

محسن بناساز، مدیر گروه فرهنگ رادیو نمایش با اشاره به بازتاب‌های خوب از سوی شنوندگان نسبت به برنامه دیالوگ می‌گوید: خوشبختانه این برنامه با استقبال زیادی از سوی شنوندگان رو به رو شده است. در کنار مخاطبان تخصصی، مردم عادی هم شنونده این برنامه هستند و این نشان می‌دهد ما توانسته‌ایم به اهدافمان در این برنامه برسیم.

وی ادامه می‌دهد: دلیل موفقیت این برنامه قرار گرفتن یک گروه خوب و حرفه‌ای پشت این برنامه است. آقای آقاخانی سنگ بنای این برنامه را گذاشت و هدایت درست او تا به امروز باعث شده موفقیت​ برنامه همچنان پا برجا باقی بماند و با این که​ برنامه هر روز به غیر از روزهای جمعه پخش می‌شود نه‌تنها به تکرار نیفتاده، بلکه طراوات خاص‌ خود را برای شنوندگان حفظ کرده است.

فاطمه عودباشی / جام جم