قصه‌های زندگی در یک هتل

با نگاهی به آثار مرضیه برومند می‌توان گروه ثابتی از بازیگران را دید که همواره تکرار می‌شوند. برومند شناسنامه شخصیتی و قابلیت‌ بازیگرانش را می‌شناسد و بر اساس این توانمندی‌ها برای آنها نقش می‌نویسد یا نقش‌ها را به آنها می‌سپارد.

این روزها بار دیگر مجموعه تلویزیونی «هتل» به کارگردانی مرضیه برومند از شبکه تهران در حال بازپخش و تداعی‌گر خاطرات شیرینی است که در ذهن مخاطب از این سریال ثبت شده است. سریالی تک لوکیشن با ساختاری اپیزودیک که همه قصه‌های آن در یک هتل رخ می‌دهد و آنجا مکان و موقعیتی می‌شود که آدم‌ها و شخصیت‌های مختلف هر بار به بهانه و اتفاقی به آن وارد شوند و قصه خود را روایت ‌کنند. بااین حال برومند تلاش کرده ساختار نمایشی را به گونه‌ای روایت و کارگردانی کند که شبیه یک تله‌تئاتر نمایش رادیویی نشود؛ از نوع میزانسن و دکوپاژ گرفته تا طراحی صحنه و حتی جنس دیالوگ‌پردازی. همه این عناصر و المان‌ها به گونه‌ای چیدمان یافته که تصویری واقعگرایانه از زندگی روزمره مردم باشد و به همین دلیل، امکان همذات‌پنداری مخاطب را فراهم می‌کند. شخصیت‌ها، آدم‌های آشنایی هستند؛ همان‌هایی که در کوچه و بازار و خیابان می‌بینیم. جنس دغدغه‌هایشان جنس حرف‌های مردم است و همه آن چیزهایی که به عنوان دغدغه انسان امروزی با آن مواجه هستیم. از این حیث هتل را می‌توان نگاهی جامعه‌شناختی با رویکردی آسیب‌شناسانه به دغدغه‌ها و مشغله‌های مردم دانست. آسیب‌شناسی‌ای که به زبانی هنری آمیخته و به لایه‌های درونی‌تر موقعیت‌های زندگی آدمی نفوذ می‌کند و از درد‌ها و لذت‌ها و غم‌ها و شادی‌های آنها پرده برمی‌دارد. آنچه تلخی‌های این روایت را شیرین می‌کند، زبان طنازانه‌ای است که در همه آثار مرضیه برومند می‌توان رد پای آن را دید و این از همان عناصر و مولفه‌های اصلی است که در کارنامه او برجسته می‌شود.

سویه کمیک داستان البته در بستر خلق موقعیت‌های طنز گنجانده شده و به سطح لودگی و قشری‌گری نمی‌رسد. هتل را می‌توان از مجموعه‌های موفق کمدی موقعیت دانست که بیش از هر چیز با آرایشگاه زیبا پهلو می‌زند. به این مشخصه باید جنس بازی‌ها و شیوه بازی گرفتن از بازیگران را هم افزود که بخشی از خاطره مخاطب از این مجموعه را می‌سازد. به هر حال تجربه بازیگری خود مرضیه برومند را نباید در این موفقیت دست‌کم گرفت. برومند علاوه بر کارگردانی آثار مورد علاقه‌اش، هرازگاهی به ایفای نقش‌های کوتاه در آثار سینمایی و تلویزیونی می‌پرداخت تا شناخت بهتری از حس و حال حضور مقابل دوربین داشته باشد.

این روند که از گذشته و حضور کوتاه در فیلم‌هایی چون دایره مینا، سلطان صاحبقران، حکایت مسافر گمنام و تحفه‌ها آغاز شده بود، در کارهای بعدی و اخیر او ادامه یافته که از آن جمله می‌توان به سریال آرایشگاه زیبا در نقش کوتاه مادر چند کودک که برای اصلاح مو به آرایشگاه اسد می‌آیند و نقش مادر حمیرا در سریال معصومیت از دست رفته اشاره کرد. با این اوصاف او کاملا به نوع بازی و چگونگی اجرای نقش مسلط است و این یکی از دلایلی است که بازیگران آثار برومند نقش‌های خود را به بهترین شکل اجرا می‌کنند و بازی آنها به دل می‌نشیند و کاملا باورپذیر است.

در سریال هتل، محمود بصیری در نقش نگهبان هتل یک نقش فرعی و حاشیه‌ای را چنان خوب بازی می‌کند که او را از حاشیه خارج و به شخصیتی دوست‌داشتنی و اصلی تبدیل می‌کند. بصیری در چند سریال برومند به عنوان بازیگر با او همکاری داشته که از میان آنها می‌توان به آرایشگاه زیبا و کتابخانه هدهد اشاره کرد. هتل استعاره‌ای از این دنیای گذران است که آدم‌های مختلف به آن وارد و خارج می‌شوند و هرکدام قصه خود را روایت می‌کنند. در سریال هتل در حین حفظ ثبات دراماتیک از طریق محور قرار گرفتن هتل به عنوان لوکیشن اصلی، قصه سیال زندگی آدم‌ها روایت می‌شود. برخی مکان‌ها، معماری‌ و ساختارشان، کاربرد دراماتیک خوبی دارد، مثل هتل که در عین این‌که مکانی عمومی است، یک ساحت خصوصی هم محسوب می‌شود و در دل آن می‌توان قصه‌هایی را بازگو کرد که تجربه‌های قابل تعمیم هستند.

برومند هنگام ساخت هتل از این ظرفیت مکانی که داستان‌های سریال در آن اتفاق می‌افتد باخبر بوده و از هتل به‌عنوان مکانی گذرا که آدم‌های مختلف به آنجا وارد می‌شوند و چند ساعت یا چند شبانه‌روز را در آنجا می‌مانند و قصه خود را بازگو می‌کنند و می‌روند، استفاده کرده و به‌واسطه آدم‌هایی که از نقاط مختلف ایران به این هتل می‌آیند، داستان و مشکلات فراگیر بیشتر مردم را با زبانی طنز به تصویر کشیده است. شاید برای همین است که اگرچه سال‌ها از تولید هتل می‌گذرد، هنوز در بازپخش‌های مختلف‌ به دل می‌نشیند و بیننده‌های زیادی دارد. (سید رضا صائمی / جام‌جم)