7 خوان سوارکاری ایران

سوارکاری در ایران قدمتی به بلندای تاریخ دارد. اسب‌سواری در ایران از دوران باستان آغاز شد و اکنون به صورت محدود و غیر‌قابل مقایسه با گذشته همچنان وجود دارد.

این رشته مهیج و مفرح ورزشی ریشه در مذهب و فرهنگ ما هم دارد و چه‌بسا می‌توان نقش پررنگ و برجسته اسب و اسب‌سوار را در ادبیات کهن ایران هم دید. نیازی به تفسیر و توضیح نیست که اسب‌سواری در ایران تا چه اندازه تمدن و تاریخی طولانی دارد، اما حتی این تاریخ و تمدن طولانی و چند هزار ساله هم باعث نشده تا امروز اسب و اسب‌سوار در ایران جایگاه تعریف شده‌ای در سطوح بین‌المللی داشته باشد. این رشته ورزشی، مدت زمان طولانی است که از قافله سوارکاری دنیا عقب‌افتاده، حتی از کشورهایی که اسب در تاریخ و فرهنگ آنها جایگاهی ندارد. سوارکاری یکی از سه ورزش توصیه شده اسلام به شمار می‌رود، با وجود این ورزش سوارکاری ایران در رکودی نامطلوب به سر می‌برد تا با این رکود در دنیا هیچ توفیقی نداشته باشد. دلیل توفیق نداشتن سوارکاری ایران در سطوح بین‌المللی ریشه در موضوعات مختلفی دارد که رفع نواقص مربوط به آن مستلزم طی شدن یک بازه زمانی بلند‌مدت است که البته با توجه به نحوه مدیریت حاکم بر این ورزش باستانی، به نظر نمی‌آید فاصله چشمگیر سوارکاری ایران با درجه ممتاز و استاندارد جهانی به همین زودی جبران شود.

اسب‌های ما را قبول ندارند

مشکلات مربوط به اسب و اسب‌سواری در ایران کم نیست. مجموعه معضلاتی از نحوه پرورش اسب گرفته تا ساماندهی سوارکاران پر از ایراد و اشکال است و به همین دلیل اصولا سوارکاران ایرانی جایی در رقابت‌های معتبر جهانی ندارند و اگر هم راهی برای حضور در رقابت‌های معتبر پیدا کنند، موفقیت چشمگیری به دست نمی‌آورند. یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شده سوارکاری ایران با سابقه طولانی‌اش، جایی در رقابت‌های جهانی نداشته باشد، این است که اسب‌های ایرانی در شرایطی خارج از استاندارد تعیین شده جهانی رشد و نمو می‌کنند. بنابراین با توجه به غیراستاندارد بودن این اسب‌ها اصولا سوارکاران ایرانی قادر نیستند با اسب‌های خود در رقابت‌های بین‌المللی شرکت کنند و باید با اسب‌های کشور میزبان در رقابت‌ها حضور یابند.

علی عرفانیان قهرمان سابق سوارکاری ایران و پیشکسوت این رشته، جایگاه سوارکاری ایران در سطح جهان را به دلیل وجود برخی محدودیت‌ها نه‌چندان مطلوب ارزیابی کرد و گفت: در بسیاری از کشورها به ورزشکاران ایرانی اجازه نمی‌دهند، اسب‌های خود را در مسابقات شرکت دهند، چراکه نحوه نگهداری اسب‌ها در ایران را قبول ندارند.

وی افزود: سوارکاران ایرانی مجبورند با اسب‌هایی که کشور میزبان در اختیار آنها قرار می‌دهد مسابقه بدهند که این‌گونه برخوردهای غرض‌ورزانه سبب تنزل و سقوط اعتبار اسب‌سواری ایران در مجامع بین‌المللی می‌شود. عرفانیان با اشاره به این‌که کمبود امکانات و هزینه‌های بالا علاقه‌مندان سوارکاری را فراری می‌دهد، گفت: ورزش سوارکاری ورزشی خانوادگی‌ است، چراکه در این رشته، خانواده‌ها می‌توانند برخلاف بسیاری از رشته‌های ورزشی، در تمرینات فرزندان خود شرکت کنند و از نزدیک شاهد پیشرفت آنها باشند. در صورتی که جامعه سوارکاری بتواند با استفاده از ابزارهای مختلف در جهت گسترش این رشته ورزشی گام بردارد، به طور قطع شاهد پیشرفت چشمگیر سوارکاری در سطح کشور خواهیم بود.

کره‌های باارزشی که تلف می‌شوند

تلف شدن اسب نژاد ایرانی معضلی اساسی برای سوارکاری ایران است. نوع تغذیه و مراقبت‌های پزشکی از اسب بسیار مهم است که البته در ایران نظارت کاملی از این حیث روی اسب‌ها صورت نمی‌گیرد. از سوی دیگر مشکل قرنطینه اسب‌ها همچنان پابرجاست. کمبود امکانات و هزینه‌های سنگین مربوط به پرورش اسب نیز دلیل دیگری برای سرمایه‌گذاری نکردن روی اسب‌ها و شرکت در رقابت‌هاست.

علیرضا دهقانی دیگر سوارکار ایرانی به جام‌جم گفت: هزینه‌های نگهداری و پرورش اسب بسیار سنگین است. البته این را هم باید مد نظر قرار داد که سوارکاران خارجی با مشکلات مربوط به هزینه روبه‌رو هستند، اما از سوی نهادهای مختلف ورزشی کشورشان تحت حمایت کامل قرار دارند. همین تفاوت، ما را از همتایان خارجی‌مان بسیار عقب می‌اندازد. وی با اشاره به دیگر مشکلات سوار‌کاری افزود: هزینه‌های کمرشکن مربوط به سوارکاری و این‌که حمایتی از سوارکاران نمی‌شود، باعث شده گاهی اوقات حتی شرکت در رقابت‌های داخلی برایمان سخت باشد.

این سوارکار افزود: اسب ایرانی نژادی اصیل دارد و می‌تواند در بازارهای جهانی به بالاترین قیمت خرید و فروش شود، اما کمتر کسی پیدا می‌شود قدر این موقعیت را بداند. رشد و نمو اسب‌های ما در شرایط غیراستاندارد و بدن آسیب پذیر آنها باعث می‌شود، نه‌تنها در بازارهای جهانی جایی نداشته باشند، بلکه حتی از حضور آنها در رقابت‌های خارجی ممانعت به عمل آید. متاسفانه کره اسب‌های باارزش و بسیار گرانقیمت ما پیش از آن‌که به مرحله بهره‌وری برسند، بر اثر شرایط نامناسب محیطی که در آن نگهداری می‌شوند و در عین حال سهل‌انگاری‌ تلف می‌شوند. اسبی هم که به مرحله بهره‌وری می‌رسد، از همتایان خارجی خود نحیف‌تر و ضعیف‌تر است و همین سوارکاری ایران را کیلومترها عقب‌تر از سطح بین‌المللی نگه می‌دارد.

کمبود مربی حرفه‌ای در ایران

کمبود امکانات و البته گاهی اوقات به‌کارگیری روش‌های ناصحیح برای علاقه‌مندان نیز بخش دیگری از عوامل عقبگرد سوارکاری در ایران است. بهره‌گیری از مربی کارآزموده و باتجربه یکی از شروط موفقیت در میادین بین‌المللی به شمار می‌رود؛ موضوع مهمی که بسیاری از سوارکاران از آن بی‌بهره هستند. دهقانی در این‌باره گفت: هر کسی توانایی ندارد که به‌عنوان مربی سوارکاری مشغول کار شود. حتی سابقه طولانی در سوارکاری بهترین دلیل برای این‌که به کسی اسب‌سواری آموزش بدهید نیست، چراکه سوارکاری ورزش خطرناکی است و کسی که تبحر و تجربه لازم را در آموزش و مربیگری نداشته باشد، نمی‌تواند به دیگران یاد بدهد. در غیر این صورت سلامت و جان افراد را به خطر می‌اندازد.

وی افزود: تبدیل شدن به یک مربی خوب نیازمند طی شدن مراحل مختلفی است. به دست نیامدن موفقیت در رقابت‌های بین‌المللی فقط به قرنطینه اسب‌ها و اجازه نداشتن حضور اسب‌های ایرانی در رقابت‌های مختلف ربط ندارد، بلکه به ضعف در مربیگری هم بستگی دارد. باید پذیرفت بسیاری از کسانی که مشغول مربیگری در ایران هستند، از معیارهای حرفه‌ای بی‌بهره‌اند.

سرمایه‌گذاری در سوارکاری

فرهنگ اسب‌سواری در ایران ارزش‌های خود را حفظ کرده، اما سوارکاران ایرانی همچنان جایی در سکوهای برتر رقابت‌های بین‌المللی ندارند. تعداد سوارکارانی که به طور مرتب می‌توانند با تقبل هزینه‌های سنگین در رقابت‌های برون‌مرزی شرکت کنند، بسیار کم است تا اعتبار سوارکاری در ایران بیش از گذشته از بین برود. آنچه این رشته ورزشی دیرینه و باستانی ایرانیان را زیر سایه قرار داده است، به کمبود منابع مالی برمی‌گردد و آنچه برای شرکت اسب‌ها در رقابت‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌شود، بسیار کم است و از سویی حتی پیشرفته‌ترین باشگاه‌های پرورش اسب در ایران به پای باشگاه‌های مجهز و پرامکانات خارجی نمی‌رسند. دهقانی در این‌باره گفت: اگر اوضاع بهتر بود و سرمایه‌گذاری در سوارکاری و رقابت‌های مختلف بیشتر بود در سطوح بین‌المللی نه‌تنها موفقیت‌ بیشتری به دست می‌آوردیم، بلکه حتی می‌توانستیم چوگان را که میراث نیاکان ماست، حفظ کنیم. متاسفانه همین کمبود امکانات و منابع مالی باعث شد دیگران رشته باقدمت چوگان را به نام خود ثبت و ضبط کنند و ما نظاره‌گر باشیم. برای سوارکاری خودمان هم‌اکنون فقط یک نظاره‌گر هستیم. سوارکاری در ایران قدمتی بسیار طولانی و پر ماجرا دارد، اما اکنون از آن گذشته درخشان و افسانه‌ای، چیزی باقی نمانده است.

هیلدا حسینی خواه ‌‌/‌‌ گروه ورزش