پیش نیازهای «تصمیم کبری»

من اصلا نمی‌توانم تصمیم بگیرم همیشه در شک و دودلی هستم حتی برای مسائل کوچک قدرت تصمیم گیری ندارم. لطفا مرا راهنمایی کنید.

کد خبر: ۵۸۴۹۲۷

انسان در زندگی خود ناگزیر از تصمیم گیری است. تصمیم گیری نقش گسترده‌ای در زندگی آدمی دارد. از تصمیم گیری‌های جزئی در امور کوچک گرفته، تا تصمیم گیری‌های بسیار بزرگ و پراهمیت. تصمیم گیری عبارت است از انتخاب یک راه از میان راه‌های مختلف. کار اصلی تصمیم گیرنده شناخت راه‌های ممکن و نتایج ناشی از آن‌ها و انتخاب بهترین راه است، اگر بتوانیم این انتخاب را به نحوی درست و مطلوب انجام دهیم تصمیم‌های ما موثر و سازنده خواهد بود. در واقع تصمیم گیری ابزاری است که برای تحقق آینده مثبت از آن استفاده می‌کنیم.

گام‌های تصمیم گیری

گام اول- مواجه شدن با تصمیم: در این مرحله چالش یا تصمیمی که با آن مواجه هستیم را مشخص می‌کنیم و به تعریف مسئله یا مشکل مورد نظر می‌پردازیم. در این مرحله می‌توان روی یک برگ کاغذ و در چند خط چالش موجود را یادداشت کرد و به بررسی آن پرداخت.

گام دوم- خلق حق انتخاب‌ها: در این مرحله با بررسی انتخاب‌های پیش رو به بررسی اطلاعات موجود درباره راه‌ها و گزینه‌های موجود می‌پردازیم. در این مرحله با آزاد گذاشتن فکر، همه گزینه‌های احتمالی را یادداشت می‌کنیم و همچنین از نظریات دیگران نیز بهره می‌گیریم.

گام سوم- ارزیابی پیامدهای هر انتخاب: ‌در این مرحله تلاش می‌کنیم با استفاده از نیروی فکر و تخیل خود و همچنین نظرات دیگران به بررسی پیامدهای مثبت و منفی هر کدام از انتخاب‌ها در مرحله قبلی بپردازیم.

گام چهارم- طرح ریزی برای اجرای تصمیم: این مرحله شامل بیان اهداف و مشخص کردن چارچوب زمانی، ریز کردن کار‌ها، در نظر گرفتن راه‌های مختلف اجرای تصمیم، پیش بینی مشکلات و موانع و تشخیص منابع حمایت کننده است.

گام پنجم- تصمیم گیری: ‌در این مرحله تصمیم نهایی که در واقع انتخاب بهترین گزینه از میان انتخاب‌های مرحله دوم است اتخاذ و به مرحله اجرا گذاشته می‌شود و چنانچه نتیجه تصمیم ما در کوتاه مدت مشخص شود، مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد.

گام ششم- ارزیابی پیامدهای واقعی اجرای تصمیم: پس از اجرای راه حل انتخاب شده، باید ارزیابی شود که آیا راه حل مورد نظر موثر و رضایت بخش بوده یا خیر. اگر راه انتخاب شده در رفع مشکل موثر بود، فرآیند حل مسئله پایان می‌یابد در غیر این صورت باید مراحل حل مسئله را مرور کنید و ببینید در کجا اشکال وجود داشته که به حل مشکل منجر نشده است.

دام‌های تصمیم گیری

نگرانی درباره اینکه چه کاری باید انجام دهیم، سلامت روانی بسیاری از افراد را به مخاطره می‌اندازد. چهار دامی که مردم در تصمیم گیری بیشتر گرفتارش می‌شوند به قرار زیر است:

دام اول: وسواس در درست بودن تصمیم: افراد کمال گرا با ایده «درست یا نادرست» عمل می‌کنند. آن‌ها معتقدند اجرای تصمیمی که هنوز درباره‌اش شک وجود دارد، کار منطقی و عاقلانه‌ای نیست. آن‌ها می‌خواهند تمام جوانب یک کار شفاف و روشن شود تا درباره‌اش تصمیم بگیرند. اما چون در این کار موفق نمی‌شوند، ذهن آن‌ها به دور یک نقطه می‌چرخد و می‌چرخد و در واقع، خیلی بیش از آنچه باید فکر می‌کنند.

دام دوم: گرفتن تصمیم‌های احساسی بر پایه هوا و هوس. هر چند این گونه تصمیمات معمولاً اشتباه بودنشان به راحتی مشخص می‌شود اما کسانی که احساسی تصمیم گیری می‌کنند به ندرت این را می‌پذیرند و در عوض سعی می‌کنند با استدلال‌های احساسی به توجیه تصمیم گیری‌هایشان بپردازند، برای مثال، «الان سیگار کشیدن را ترک نمی‌کنم زیرا دوستم هنوز سیگار می‌کشد و اگر من ترک کنم ناراحت می‌شود.»

دام سوم: اعتقاد به اینکه یک تصمیم، تنها هنگامی درست است که مورد تایید دیگران قرار گیرد. این رویکرد اغلب به ترس از تصمیم گیری مستقلانه منجر می‌شود و ممکن است نشانه اکراه از پذیرفتن مسئولیت‌های زندگی باشد.

دام چهارم: پند نگرفتن از گذشته و تکرار اشتباهات. البته افراد به ندرت می‌پذیرند که از گذشته درس نگرفته‌اند. و به جای آن بهانه‌هایی از قبیل پشتیبانی نشدن از سوی خانواده و دوستان، بداقبالی، سرنوشت و تقدیر را مطرح می‌کنند.

راهبردهای عملی برای افزایش قدرت تصمیم گیری

۱ - اعتماد به نفس داشته باشید. برای این کار پیروزی‌های قبلی خود را همواره مد نظر قرار دهید.

۲ - معلومات خود را افزایش دهید.

۳ - در حین تصمیم گیری، تلاش کنید موضوع را از جنبه‌های مختلف بشناسید و به ابعاد مختلف آن پی ببرید.

۴- از افراد آشنا به موضوع حتما کمک بگیرید.

>> آسیه امیدوار (روان‌شناس بالینی)/ خراسان