این مینو آن مینو نیست

در آن سال‌ها مینو محصولات مختلفی داشت: یام‌یام، تی‌تاپ، بیسکویت دیجستیو، کارملا (رنگارنگ امروزی)، ویفر، شکلات، آدامس، آبنبات، اسمارتیز (مروارید امروزی)، بستنی زمستانی، نان سوخاری و پم‌پم ازجمله محصولات معروف مینو بودند، اما پفک نمکی مینو چیز دیگری بود. این محصول اولین محصول تولیدی این شرکت محسوب می‌شد.

شاید امروزه بیش از ۵۰ نوع پفک در بازار باشد، اما آن روزها وقتی شعر «مینو کیه؟ خوش آب و رنگ و با نمک، بچه‌ها بهش می‌گن پفک!» که تبلیغ پفک نمکی مینو بود و با یک پیرمرد و پیرزن در پارک شروع می‌شد دل همه از کوچک و بزرگ را پای تلویزیون‌های سیاه و سفید شاوب لورنس آب می‌کرد. بسته خوشرنگ پفک‌نمکی مینو در آن زمان یکی از دوست‌داشتنی‌ترین محصولات مورد علاقه مردم به حساب می‌آمد. پاکت نایلونی قرمزرنگی که پفک‌نمکی‌های میگو مانند ترد در آن در انتظار خورده شدن نشسته بودند بخشی از خاطرات کودکی بسیاری از ایرانیان را نیز تشکیل می‌دهد. هنوز صدای خش‌خش خورده شدن پفک نمکی برای خیلی از ما خاطره‌انگیزه است و حالا با وجود تنوع تنقلات خیلی از ما با دیدن پفک نمکی از خود بی‌خود می‌شویم.

قبل از انقلاب پفک‌نمکی در دو طرح دو ریالی و پنج ریالی تولید می‌شد و حتی در خارج از ایران و کشورهای حاشیه
خلیج فارس محبوبیتی فراوان داشت.

بجز پفک‌نمکی محصول دیگری هم بود که زمزمه زبان کودکی‌هایمان به شمار می‌رفت. آن یام‌یام بود. بچه‌های قدیم شعر معروف یام‌یام را به خاطر دارند:

سلام سلام، آی بچه‌ها

من یام یامم دوست شما

من اولش ویفر بودم

بعد با کره تو فر بودم

بعد شکلات ریخت رو سرم

شکلاتی شد دور و برم

هر جا دیدی ورم دار

یه دو ریالی جام بذار

در حقیقت همه محصولات مینو خاطره‌ای خوش در ذهن ما بر جای گذاشته‌اند. ایرانیان نسل اندر نسل با محصولات این شرکت بزرگ شده‌اند. صنعت شکلات و شیرینی ایرانی با نام مینو شناخته می‌شد و سال‌ها همه با شنیدن نام مینو نه به یاد دختری بلکه به یاد طعم شیرینی می‌افتاد که از این محصول ذائقه آنها را می‌نواخت.

آغاز کار شرکت مینو

نگاهی به آغاز کار گروه صنعتی مینو نشان می‌دهد که این شرکت ایرانی سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط علی خسروشاهی بنیان نهاده شد. در این سال شرکت خوراک (سهامی خاص) که سهام آن متعلق به علی، حسن و جلیل خسروشاهی بود، فعالیت خود را به عنوان امور بازرگانی، واردات و توزیع شیر و غذای کودک، دارو و انواع شکلات آغاز کرد که این فعالیت‌ها قبل از تاریخ مذکور تحت عنوان تجارتخانه علی خسروشاهی انجام می‌گرفت. صاحبان شرکت خوراک در شانزدهم آبان همان سال با تاسیس شرکت صنعتی پارس مینو و سپس شرکت صنعتی مینو خرمدره فعالیت شرکت صنعتی مینو را آغاز کردند. خانواده خسروشاهی (حاج علی و دیگر برادرانش) تصمیم گرفتند تا فعالیت خود را در صنعت شیرینی و شکلات پس از سال‌ها واردات این محصول با ایجاد کارخانه‌ای آغاز کنند و خسروشاهی پس از واردات تافی و آبنبات از خارج از کشور و گرفتن سهم بازار تصمیم می‌گیرد با خرید محل فعلی شرکت پارس مینو محصولات خاطره‌انگیز تافی کره‌ای سه ستاره و آبنبات سه گوش شیری تولید کند. همچنین این شرکت پس از تاسیس شرکت خوراکی، جهت توزیع مواد غذایی و دارویی و در بخش آرایشی و بهداشتی نیز از شرکت‌های معتبری همچون ساندوز سوئیس، بوتس و سرل انگلستان در گروه اقلام دارویی و اورال فرانسه لیسانس دریافت کرد و در این زمینه توسعه یافت. تا سال ۱۳۵۷ مدیریت کارخانه به عهده علی خسروشاهی بود و پس از پیروزی انقلاب در اختیار سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت. از سال ۱۳۸۰ این کارخانه و ۵۱ درصد سهام آن به شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان واگذار شد. گروه صنعتی مینو در حال حاضر به صورت هلدینگ و زیر نظر شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان اداره می‌شود که متشکل از ۱۲ شرکت حقوقی مستقل است.

مینوی امروزی

سابقه مینو نشان می‌دهد این شرکت ازجمله برندهای موفق و خوشنام در ایران بوده ولی امروز بسیاری از دیگر شرکت‌های تولیدکننده شیرینی، شکلات و سایر تولیدات مواد غذایی، لبنی و بهداشتی با انجام برنامه‌های تخصصی جایگاه بسیار بالاتری از مینو یافته‌اند.

با این حال طعم و مزه و بسته‌بندی مینو با گذشته تفاوت کرده و لازم است یک بازنگری کیفی در محصولات آن ایجاد شود. اکنون چه برندهای رقیب داخلی و چه برندهای خارجی سهم بازار مینو را کم وبیش در اختیار گرفته و کیفیت محصولاتشان را ارتقا داده‌اند. با این حال نوستالژی مینو و ماندگاری و خوشنامی آن سرمایه‌ای است که باز هم می‌تواند از مینو، مینویی جدید و جذاب بسازد.

بسیاری از کارشناسان بازاریابی معتقدند مینو لازم است با نگاهی دوباره خود را بازیابی کند. از جمله مواردی که در مورد محصولات مینو به نظر می‌رسد این که چند سال است شرکت مینو بدون تغییر و ایجاد تنوع اقدام به عرضه محصولاتش با همان بسته‌بندی سابق می‌کند که این یکنواختی باعث دلزدگی مصرف‌کننده و همچنین سنتی و ابتدایی‌شدن محصولات این کارخانه شده است.

از سوی دیگر محصولات شرکت مینو کیفیت نوستال‍‍ژیک خود را ندارد. مینوی امروزی آن مینوی دیروز نیست که خوردن محصولات شادی‌آور و منحصر به فرد بود. امروزه تبلیغات شرکت مینو بسیار کم شده که این موضوع پیامدهای ناگواری برای این شرکت به دنبال دارد. به یاد داریم یک تیزر منحصر به‌فرد در اوایل دهه 90 چگونه می‌رفت که نام مینو را دوباره زنده کند. این تیزر پیرمرد و پیرزنی را نشان می‌داد که پیرمرد می‌گفت: منم که بچه بودم مینو رو می‌شناختم! و پیرزن فریاد می‌زد: مینو کیه؟! ... سایت اینترنتی مینو هم حال و روزی شبیه به این برند غبار گرفته دارد. این سایت، سایتی کم‌محتواست که اطلاعات چندانی از گذشته مینو ارائه نمی‌دهد و کارایی چندانی در حد این برند معتبر ندارد.

بااین حال ظرفیت‌های بازاریابی برند مینو به گونه‌ای است که اگر تلاشی در خور و از سوی بخش خصوصی برای احیای آن صورت گیرد دوباره می‌تواند به برترین برند صنایع غذایی کشور تبدیل شود.

کتایون مافی / گروه اقتصاد