ویترین یا کارخانه تولید

مثلا فرض کنید همین یکی، ‌دو روز پیش شانزدهمین دوره جشنواره تئاتر دانشگاهی برگزار‌شد.

این در شرایطی است که دانشجویان تئاتر فقط یک سالن برای اجراهای خود دارند و این تنها سالن حرفه‌ای آنها، که مولوی است، ماه‌ها در تعطیلی و بلاتکلیفی به سر می‌برد و خود کانون‌های دانشجویی تئاتر هم همین وضع را دارند.

بگذارید مثال دیگری بزنم، یک ماه دیگر قرار است بازار تئاتر کودک و نوجوان برگزار شود، اما سوال اینجاست که آیا اصلا ما چیزی به اسم تئاتر کودک و نوجوان داریم که حالا بازار و جشنواره اش را به راه می‌اندازیم؟

مثال‌هایی از این دست در حوزه فرهنگ بسیار است. مثلا کمتر کسی از ما ایرانیان که به پشتوانه غنی شعری خود افتخار می‌کنیم، با شاعری مثل صائب تبریزی آشنایی دارد و شعرش را خوانده است.

حال به جای آن که در قالب پایان‌نامه‌های دانشجویی، پژوهش‌ها و تصحیح‌های نسخ، آثار او را ترویج کنیم، نخستین راهکاری که به ذهن‌مان می‌رسد این است که کنگره و جشنواره صائب برگزار‌کنیم.

از این دست نمونه‌ها بسیارند و مرور آنها نشان می‌دهد تعریف جشنواره در کشور ما 180 درجه مغایر با تعریف استاندارد آن در دیگر کشورهاست.

در همه‌جا روال این است که آنقدر آثار در یک حوزه فرهنگی و هنری تولید می‌شود که در یک جشنواره، گلچینی از آن را عرضه می‌کنند؛ اما در کشور ما جشنواره‌های فرهنگی و هنری، با بودجه‌های کلان و سروصداهای بسیار برگزار می‌شود تا در نهایت آثاری با آن موضوع موردنظر تولید شود، به بیان دیگر در کشور ما جشنواره‌ها به جای آن که ویترین باشند خود کارخانه تولید شده‌اند.

با این تعریف استاندارد شاید ما تنها یک جشنواره آن‌هم به نام فیلم فجر داشته باشیم که ویترینی برای سینمای ایران محسوب می‌شود و اغلب جشنواره‌های هنری دیگر بیشتر شبیه یک محفل دوستانه و «دو‌ر همی» است که عده‌ای به همدیگر خدماتی ارائه می‌کنند.

سجاد روشنی - گروه فرهنگ و هنر