نگاه غرب به موسیقی شرقی است

او تجربه برگزاری کنسرت در کشورهای مختلف جهان را دارد. همچنین برخی از طبع آزمایی‌های او مانند آلبوم «شرق اندوه»، «دیدار شرق و غرب» و نیز «یادگار خون سرو» که در آن قطعات شاهکار موسیقی جهان را با تار ایرانی اجرا کرد، تجربه شیرینی را برای علاقه‌مندان به موسیقی رقم زد. با او درباره ظرفیت موسیقی ملی ایران، نگاه غرب به موسیقی شرق، گرایش عامه مردم به سوی موسیقی مصرفی و برخی دیگر از مسائل به گفت‌وگو نشستیم که در زیر مشروح آن را می‌خوانید.

این‌که طرفداران موسیقی ملی (اصیل) زیاد هستند بر کسی پوشیده نیست. اما این همه استقبال از موسیقی ملی ما در کشورهای دیگر جالب است. به نظر شما اقبال در کنسرت‌های اروپایی و آمریکایی به موسیقی ایرانی چه دلیلی دارد؟

موسیقی کشورهای غربی مثل پاپ، جاز، رپ و راک خیلی زیاد و تکراری است. حالا دیگر نگاه غرب به موسیقی شرق است. موسیقی شرق برای آنها مهم شده است. البته قبلا هم مهم بود، اما این اهمیت خیلی بیشتر شده است. سال‌ها تکرار قالب‌های موسیقایی ویژه در غرب در اشکال مختلفش شاید دلیل این موضوع باشد.

در همین راستا آلبوم‌هایی مثل «شرق‌اندوه» را منتشر کردید که در آن آثار غربی را با تار ایرانی اجرا کردید؟

«شرق اندوه» داستان دیگری داشت. من در آن آلبوم، آثار بزرگان موسیقی جهان و آثار خودم را با تار، پیانو و ارکستر زهی تنظیم کردم و نواختم که خیلی هم مورد استقبال قرار گرفت. در واقع دریچه دیگری از نوازندگی و نوازندگی جهان را فراروی علاقه‌مندان سازهای ایرانی گشودم. خواستم بگویم می‌توانیم از سازهای ایرانی برای نواختن انواع موسیقی جهان استفاده کنیم. این هم برای غربی‌ها و هم هنرمندان و علاقه‌مندان موسیقی ایرانی جالب بود. حالا عده‌ای هستند که نوع دیگری فکر می‌کنند و ما به آنها احترام می‌گذاریم.

آنها کار خود را انجام می‌دهند و ما هم کار خود را. با این نگاه همه مردم می‌توانند انواع موسیقی را انتخاب کنند. به نظرم اجرای آثار موسیقی جهان و آثار شامخ و با ارزش با سازهای ایرانی در راستای آشنا‌کردن مردم کار جالبی است و دریچه تازه‌ای را برای مردم می‌گشاید. این مهم است که مردم بدانند با سازهای ایرانی چه افق‌هایی را می‌توان درنوردید. بعد از من هم دیگران می‌توانند افق‌های دیگری را بگشایند تا به قول استاد شفیعی کدکنی هوای تازه‌ای وارد ریه‌های موسیقی ایرانی شود. ادبیات ما طی 200 سال گذشته به قول استاد شفیعی‌کدکنی در کتاب «با چراغ و آینه» تحت تاثیر ادبیات اروپا بویژه فرانسه و آلمان بوده است. موسیقی ما از ادبیات ما جدا نیست. ادبیات معاصر ما پیش رفت و هدف من این بود که نگذارم میان موسیقی و ادبیات ما افتراق بیفتد؛ البته در ادامه حرکتی که از استاد علینقی وزیری آغاز شده بود.

شما از منظری فاخر به موضوع نگاه می‌کنید. درست است که ادبیات و موسیقی ما طرفداران بسیاری دارد، اما در میان عامه مردم این روزها کم‌توجهی به ادبیات و توجه به موسیقی مصرفی را شاهدیم. در پاسخ به این پدیده چه عواملی را موثر می‌دانید؟

هر چه هنر به سمت پیچیدگی و بیان فاخرتر و ادبی‌تری می‌رود، مخاطب ویژه تری می‌خواهد. از این بگذریم نقش هنرمندان در معرفی هنر شامخ و با کیفیت کم نبوده. امروز دیگر نمی‌توانیم صرفا به هنرمند بسنده کنیم و مثلا 200 نفر را دور هم جمع کنیم. نقش مدیا و رسانه، امروز غیرقابل انکار است. رسانه‌ها می‌توانند سلیقه مخاطب را جهت دهند.

گاهی با ترویج آثار سخیف و پیش پا افتاده و خوار و خفیف، سلیقه مردم را نزول می‌دهند. اینجا وظیفه صدا و سیماست که سلیقه مخاطب را جهت دهد و آنها را به شنیدن آثار خوب عادت دهد تا خودشان بتوانند سره را از ناسره تشخیص دهند.

بجز رسانه‌ها چه عواملی را در تنزل سلیقه مخاطب نقش آفرین می‌بینید؟

دخالت برخی اشخاصی که اصلا صلاحیت رسیدگی به امور هنری را ندارند و موسیقی را نمی‌شناسند. اینها نمی‌توانند موسیقی ایرانی را بشناسند؛ در نتیجه مردم وقتی نتوانند موسیقی ملی خود را گوش کنند و نوازندگان خود را زنده روی صحنه ببینند، هر موسیقی ای که به دست آنها برسد، گوش می‌کنند و این نوعی گم کردکی هنری ایجاد می‌کند.

برگزاری کنسرت در خارج از کشور و داخل ایران چه تفاوتی برای شما دارد؟

در داخل برای خانواده خودمان که مردم ایران هستند اجرا می‌کنیم، اما در خارج علاوه بر خانواده‌های ایرانی، خارجی‌ها هم هستند. آنها کمتر این موسیقی را شنیدند، چون رسانه‌ها آنجا مدام انواع موسیقی غربی را پخش می‌کنند. در نتیجه برایشان این موسیقی خیلی جذابیت دارد. لحن موسیقی ایرانی، صداقت و عریانی در بیان این موسیقی برای غربی‌ها بسیار تازه و خوشایند است.

آلبوم یا کنسرت یا تالیفی در حوزه موسیقی پیش رو دارید؟

چند آلبوم در دست دارم. کتابم هم با نام «گزیده ردیف کاربردی موسیقی ملی ایران» بزودی رونمایی می‌شود. یک‌سری کنسرت‌های خارج از کشور هم دارم.

کنسرت‌ها در چه کشورهایی است؟

در کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا.

بجز موسیقی چه کاری در اوقات فراغت خود می‌کنید؟

ورزش از من جدا شدنی نیست. مطالعه هم همین طور. نوشتن کتاب و مقاله هم از دیگر علاقه‌مندی‌های من است.

سجاد روشنی - جام‌جم